Λαογραφία των Εορτών του Χειμώνα

Ο Ορθόδοξος πολιτισμός έχει άμεση σχέση με την Λαογραφία. Στο διάβα των αιώνων ήθη και έθιμα του λαού συνδέθηκαν με τον εκκλησιαστικό εορταστικό κύκλο. Όλος ο ετήσιος κύκλος είναι εμποτισμένος με λαογραφικές εκδηλώσεις που περιβάλουν τις εορτές της Εκκλησίας. Σημαντική θέση κατέχουν οι εορτές του χειμώνα με δεσπόζουσα θέση αυτή του Δωδεκαημέρου.

Η αγία Βαρβάρα 4 Δεκεμβρίου θεωρείται προστάτιδα των παιδιών από την ευλογιά. Στην εορτή της προσφέρουν την αγιά μελόπιτα ή κόλλυβα ή κολλυβοζούμι, το οποίο ονομάζεται βαρβάρα. Η όλη διαδικασία παρασκευής των κολλύβων της αγίας και ειδικά η έκθεση της πανσπερμίας στα μέρη της Μ Ασίας, θυμίζουν τις συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων για την »κουροτρόφο» θεά Εκάτη, η οποία θεωρούνταν ενοδία ή τριοδίτις θεά.

Στις 5 Δεκεμβρίου η εορτή του Αγ. Σάββα συνδέθηκε με λαικές δοξασίες σχετικά με τους νεκρούς. Θεωρείται ότι τους σαβανώνει και τους δίνει καλύτερη θέση στην άλλη ζωή.

 Η εορτή του Αγίου Νικολάου 6 Δεκεμβρίου είναι συνδεδεμένη με τον χειμώνα, καθώς αυτή τη μέρα γίνεται δριμύτερος. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας λένε: « Άι Βαρβάρα βαρβαρώνει, Άι Σάββας σαβανώνει  Άι Νικόλας παραχώνει». Σε άλλα μέρη της Ελλάδας ιδιαίτερα στις παραθαλάσσιες περιοχές και στα νησιά θεωρείται προστάτης των ναυτικών. Στην Κίο της Μ. Ασίας σκορπούσαν στην θάλασσα από τα κόλλυβα του Αγίου, που ευλογούνταν στην εκκλησία κατά την ημέρα της εορτής του, και έπαυε η τρικυμία.

Ο Άγιος Σπυρίδωνας 12 Δεκεμβρίου είναι ο πολιούχος της Κέρκυρας. Έσωσε την πόλη από τους Τούρκους το 1716, και  την πανώλη.

Ο  Άγ. Ελευθέριος 15 Δεκεμβρίου θεωρείται ότι δίνει καλή λευτεριά στις γυναίκες. Ο Άγ. Μόδεστος 18 Δεκεμβρίου τιμάται ιδιαίτερα από τους γεωργούς. Στην εορτή του Αγίου γιορτάζουν τα βόδια και διαβάζονται  τότε ευχές του αγίου για την αποδίωξη κάθε θανατηφόρου ασθένειας και νόσου από τα βοοειδή και τα άλλα ζώα και για να πληθαίνουν όπως τα ποίμνια των Αβραάμ, Ισαάκ και Ιακώβ.

Η λαογραφία του Δωδεκαημέρου που ακολουθεί  είναι μια αστείρευτη πηγή μέσα στην οποία συναντούμε ήθη και έθιμα χριστιανικά και ειδωλολατρικά. Θα επανέλθουμε για το θέμα αυτό σε επόμενο άρθρο μας…