Tα Προφητικά Αναγνώσματα του Εσπερινού της εορτής της Πεντηκοστής
23 Ιουνίου 20241. Ἀριθμῶν, κεφ. 11, 16-18 , 24-29.
Το βιβλίο των Αριθμών, από όπου πρόερχεται το εν λόγω ανάγνωσμα, είναι το τέταρτο βιβλίο της Πεντατεύχου της Παλαιάς Διαθήκης. Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι η οργάνωση του Ισραήλ με την απογραφή των φυλών, το ιερατείο και τα καθήκοντά του, κανονισμοί και νόμοι, καθώς και η σαραντάχρονη πορεία του λαού στην έρημο με ηγέτη τον Μωυσή απο το Σινά μέχρι τις πεδιάδες του Μωάβ και την τελική είσοδο στη γή της Επαγγελίας. Σε όλη αυτή την πορεία ο Θεός ήταν ο συμπαραστάτης τους και η Κιβωτός της Διαθήκης ήταν η νοητή παρουσία Του ανάμεσά τους. Ομως, πολλές φορές ο λαός διαμαρτύρονταν στον Μωυσή για τις ταλαιπωρίες που περνούσε και γόγγυζε κατά του Θεού. Αποτέλεσμα αυτών ήταν οι συχνές παρεμβάσεις του Θεού για να υπενθυμίσει ότι έχει συνάψει Διαθήκη με τον λαό, τιμωρώντας αλλά και συγχωρώντας τον για τις αμαρτίες του. Προϋπόθεση για την είσοδο του λαού στη Χαναάν θα ήταν η πίστη στον Θεό.
Μετά τα παράπονα του λαού ότι δεν είχαν τραφεί με κρέας για πολύ καιρό, ο Μωυσής αισθανόμενος το βάρος του εγχειρήματος να ηγείται ενός λαού που πεινά, απευθύνεται στον Κύριο. Τότε ο Θεός για να τον βοηθήσει τον καλεί να συγκεντρώσει εβδομήντα άντρες από τους πρεσβύτερους του Ισραήλ, και να τους οδηγήσει στη σκηνή του Μαρτυρίου. Εκεί ο Θεός κατέβηκε μέσα στη νεφέλη και τους έδωσε ένα μέρος από το πνεύμα που είχε δώσει στον Μωυσή, με σκοπό να σηκώνουν το βάρος του λαού μαζί του. Μόλις ήρθε το πνεύμα πάνω τους, άρχισαν να προφητεύουν, αλλά δε συνέχισαν.Δύο ακόμα πρεσβύτεροι, ο Ελδάδ και ο Μεδάδ αν και δεν ήταν εκεί άρχισαν και εκείνοι να προφητεύουν στο στρατόπεδο, με αποτέλεσμα να διαμαρτυρηθεί ο Ιησούς του Ναυή. Αλλά ο Μωυσής του απάντησε: «Μακάρι να έδινε ο Κύριος το Πνεύμα Του σε όλους και να τους έκανε προφήτες».
Με το πνεύμα του Θεού που δίνει την δυνατότητα στους ανθρώπους να προφητεύουν επλήσθησαν οι πρεσβύτεροι και έγιναν συνεργάτες του Μωυσή στη δύσκολη αποστολή του. Η απάντηση του Μωυσή στον Ιησού του Ναυή εκπληρώνεται την ημέρα της Πεντηκοστής, όταν κατήλθε το Πανάγιον Πνεύμα και φώτισε τους Αγίους Αποστόλους, οι οποίοι βάπτισαν στο όνομα της Αγίας Τριάδος και τους πρώτους χριστιανούς.
Το Πνεύμα του Θεού συμμετέχει στην Δημιουργία κινούμενο επάνω στα νερά[1], στη δημιουργία του ανθρώπου, μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό[2], αλλά και στη σύγχυση των γλωσσών των ανθρώπων στον πύργο της Βαβέλ[3]. Στο βιβλίο της Εξόδου ο Θεός προικίζει τους ιερείς με «πνεύμα σοφίας, συνέσεως καί διανοίας» για την κατασκευή των ιερατικων ενδύματων[4] και για το σκοπό του καλλιτεχνικού σχεδιασμού και της δεξιοτεχνίας σε σχέση με τη Σκηνή του Μαρτυρίου επιλέγει τον Βεσελεήλ, τον οποίο «ἐνέπλησεν μέ πνεῦμα θεῖον σοφίας καὶ συνέσεως καὶ ἐπιστήμης»[5]. Μαρτυρείτε έτσι η δια του Θεού παροχή του Αγίου Πνεύματος στην ανάπτυξη χαρισμάτων στους ανθρώπους.
Στο βιβλίο των Αριθμών, μετά την «επανάπαυση» του Πνεύματος του Θεού στους πρεσβυτέρους, το Πνεύμα έρχεται στον Βαλαάμ[6], αλλά και με την επίθεση των χειρών του Μωυσή στον Ιησού του Ναυή κατ εντολή του Θεού, για να αναλάβει την ηγεμονία του λαού Ισραήλ[7]. Οπως ο Θεός έδωσε το πνεύμα Του στους εβδομήντα πρεσβυτέρους του Ισραήλ έτσι και ο Ιησούς Χριστός όρισε μαζί με τους αποστόλους Του άλλους εβδομήντα που θα βοηθούσαν στην διάδοση του ευαγγελίου[8].
2. Ἰωὴλ, κεφ. 2, 23-27. 3,1-5.
Το Άγιο Πνεύμα ενεργούσε και στην Παλαιά Διαθήκη, όπου οι προφήτες αποκάλυψαν τον Υιό και Λόγο τού Θεού ασάρκως, και στην Καινή Διαθήκη πλέον σεσαρκωμένο. Ο αποκαλύπτων εν Εαυτώ τον Θεόν εν Πνεύματι και στις δύο Διαθήκες είναι ο Αυτός Χριστός. Την αλήθεια αυτή τόνισε ο ίδιος ο Χριστός, οι απόστολοι, και οι Πατέρες της Εκκλησίας.
Το Αγιο Πνεύμα μίλησε μέσω του στόματος των προφητών στον λαό για να τους διδάξει το θέλημά του Θεού. Ο Απόστολος Πέτρος μαρτυρεί ότι κάθε προφητεία που δόθηκε, ήταν από τον Άγιο Πνεύμα. Γιατί καμιά προφητεία δεν προήλθε ποτέ από ανθρώπινο θέλημα, αλλά εμπνευσμένοι από το Άγιο Πνεύμα, αξιώθηκαν άγιοι άνθρωποι να μιλήσουν εκ μέρους του Θεού[9]. Στην Παλαιά Διαθήκη, ο ίδιος ο Θεός ανέδειξε μέσα από τον ίδιο το λαό προφήτες, στους οποίους έβαλε τα λόγια Του στο στόμα τους και έλεγαν ό,τι Εκείνος τους πρόσταζε[10].
Ο προφήτης Ιωήλ καταγόταν από τη φυλή του Ιούδα και έδρασε στην Ιερουσαλήμ περί τον 7ο π.Χ. αιώνα. Στο βιβλίο του περιέχονται οι προφητείες του σχετικά με την ημέρα της κρίσεως του Κυρίου. Προάγγελος της ημέρας εκείνης θα είναι μια επιδρομή ακρίδων, η οποία θα φέρει θρήνο στον λαό. Το σμήνος των ακρίδων που προκάλεσαν την καταστροφή μπορεί να μην είναι κυριολεκτικά έντομα, αλλά, αλληγορικά επέλαση εθνών, ίσως των Ασσυρίων, οι οποίοι παρουσιάζονται από τον προφήτη Ναούμ ως σύννεφο ακριδών που επιτίθεται εναντίον του λαού του Θεού και κατατροπώθηκαν[11]. Η ημέρα εκείνη έρχεται σαν καταστροφή, αλλά ο λαός έχει ελπίδα στο έλεος του Θεού για την σωτηρία του. Προϋπόθεση της λύτρωσης είναι η έμπρακτη ειλικρινής μετάνοιά του που θα οδηγήσει στην αποκατάσταση, με την έκχυση του Πνεύματος του Θεού.
Ο Προφήτης θρηνεί για τις καταστροφές που ήταν αποτέλεσμα της απομάκρυνσης του λαού απο τον Θεό και καλεί τους ιερείς να προτρέψουν τον λαό να μετανοήσει[12]. H λύπη που αντιμετωπίζεται σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, οδηγεί στη μετάνοια, κι αυτή καταλήγει στη σωτηρία, για την οποία κανένας δε μετανιώνει[13].
Ο δικαιοκρίτης Κύριος, κυρίαρχος της φύσεως και των λαών, δέχθηκε την μετάνοια τους και τους λέγει να χαρούν γιατί θα τους αποζημιώσει γι’ αυτά που έφαγαν οι ακρίδες, οι κάμπιες και οι νύμφες. Ποτέ πια δεν πρόκειται να καταφρονήσει τον λαό Του και θα μάθουν ότι Αυτος είναι Κύριος ο Θεός τους και άλλος κανένας δεν υπάρχει. Προαναγγέλει μάλιστα την έκχυση του Αγίου Πνεύματος , το οποίο θα χαρίσει πλουσιοπάροχα σε κάθε άνθρωπο. Θα παρουσιάσει ακόμα θαυμαστά σημάδια στα ουράνια και στη γη κατά την μέλλουσα κρίση, αίμα, φωτιά και σύννεφα καπνού. Ο ήλιος σε σκοτάδι θα μεταβληθεί και το φεγγάρι κόκκινο θα γίνει σαν το αίμα, πριν έρθει η μέρα της οργής του Κυρίου. Τότε ,οι γιοι και οι θυγατέρες θα κηρύξουν την αλήθεια· οι νέοι θα δουν οράματα και οι γέροντές θα ονειρευτούν όνειρα θεϊκά[14].
Κατά τον απόστολο Παύλο, ο Θεός τα παλιά χρόνια μίλησε στους προπάτορες πολλές φορές και με ποικίλους τρόπους δια των προφητών, σ’ αυτούς εδώ τους έσχατους καιρούς μίλησε σ’ εμάς μέσω του Υιού του. Δι’ αυτού ο Θεός δημιούργησε το σύμπαν και Τον όρισε κληρονόμο των πάντων. Αυτός είναι η ακτινοβολία του θεϊκού μεγαλείου και η τέλεια έκφραση της θεϊκής υπόστασης, κι αυτός συγκρατεί το σύμπαν με τη δύναμη του λόγου Του. Αφού με το σταυρικό Του θάνατο μας καθάρισε από τις αμαρτίες μας, κάθισε ψηλά, στα δεξιά του παντοδύναμου Θεού[15].
Οποιος θα επικαλεστεί τ’ όνομα του Κυρίου θα σωθεί. Η έκχυση του Αγίου Πνεύματος στον κόσμο και η μεταμόρφωσή του συνδέονται άμεσα με τη σωτηρία. Ο ταλαιπωρημένος και βασανισμένος από την αμαρτία άνθρωπος λυτρώνεται και γίνεται κληρονόμος της βασιλείας του Θεού.
Την ημέρα της Πεντηκοστής ο απόστολος Πέτρος θα ερμηνεύσει την κάθοδο του Αγίου Πνεύματος ως εκπλήρωση της προφητείας του Ιωήλ[16]. Και θα προτρέψει το παρευρισκόμενο πλήθος: «Μετανοήσατε, καὶ βαπτισθήτω ἕκαστος ὑμῶν ἐπὶ τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, καὶ λήψεσθε τὴν δωρεὰν τοῦ ἁγίου Πνεύματος»[17].
Ο Παράκλητος, τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, « ὃ πέμψει ὁ πατὴρ ἐν τῷ ὀνόματί μου, ἐκεῖνος ὑμᾶς διδάξει πάντα καὶ ὑπομνήσει ὑμᾶς πάντα ἃ εἶπον ὑμῖν»[18].
3. Ἰεζεκιὴλ, κεφ. 36, 24-28.
Ο προφήτης Ιεζεκιήλ ήταν ιερέας και καταγόταν από την Ιερουσαλήμ. Κατά την πρώτη πολιορκία της πόλης από το Ναβουχοδονόσορα το 597 π.Χ. οδηγήθηκε αιχμάλωτος στη Βαβυλώνα. Εκεί κλήθηκε στο προφητικό αξίωμα κατά το πέμπτο έτος της αιχμαλωσίας, όπως μαρτυρεί στο βιβλίο του[19]. Ο ίδιος δηλώνει ότι το Πνεύμα του Θεού τον ανυψώνει[20], εισέρχεται σε αυτόν και του ομιλεί[21]. Οι προφητείες του εξαγγέλθηκαν κατα την διάρκεια της πρώτης αλλά και της οριστικής κατάληψης της Ιερουσαλήμ απο τους Βαβυλωνίους το 587 π.Χ.. Ο προφήτης υποστηρίζει ότι η καταστροφή της πόλης είναι αποτέλεσμα της αμαρτίας του λαού, ο οποίος «παρεπίκρανε»[22] τον Θεό. Με την οριστική καταστροφή της το κήρυγμα του γίνεται παρηγορητικό, με σκοπό την προετοιμασία του λαού για την αποκατάσταση, μέσω της μετάνοιας. Ο Θεός λέγει στον Ιεζεκιήλ να απευθυνθεί προς το πνεύμα και να το καλέσει ώστε να εισέλθει μέσα στα ξηρά οστά και να αναστηθούν[23]. Αυτό το πνεύμα είναι το Άγιο Πνεύμα, το οποίο όχι μόνο δίνει ζωή αλλά αναγεννά τον άνθρωπο.Η αρμονική ανασυγκρότηση των οστών μάς παραπέμπει στην ίδρυση της Εκκλησίας, η οποία θα αποτελείται απο μέλη ανεξαιρέτως φυλής, γλώσσας και εθνικότητας.
Στη προφητεία της εορτής γίνεται λόγος για την μελλοντική αποκατάσταση του λαού. Ο Θεός υπόσχεται νέα διαθήκη με τον λαό. Θα επιστρέψει το λαό στη χώρα του, θα τον εξαγνίσει από την ακαθαρσία της ειδωλολατρίας , θα αφαιρέσει την πέτρινη σκληρή καρδιά και θα του δώσει καινούρια ζωντανή καρδιά και νέο πνεύμα. Θα βάλει μέσα μας το Πνεύμα Του και ο Νόμος Του πλέον θα είναι γραμμένος στην καρδιά μας. Θα τηρούμε τις εντολές Του, θα είμαστε λαός Του και Εκείνος θα είναι Θεός μας.
Για την νέα διαθήκη του Θεού και τις καινούριες καρδιές είχε προφητεύσει και ο προφήτης Ιερεμίας. Τότε, θα βάλει το νόμο Του μέσα στη συνείδησή μας και θα τον γράψει στις καρδιές μας[24].
Το Αγιον Πνεύμα που θα κατοικήσει στην καρδιά μας κατέβηκε κατα την ημέρα της Πεντηκοστής και δόθηκε σε όλους μας. Ο απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του μιλώντας για τον μελλοντικό κόσμο βεβαιώνει ότι δεν υπάρχει τώρα πια θέμα καταδίκης γι’ αυτούς που ανήκουν στον Ιησού Χριστό και δεν ζουν σύμφωνα με τις ανθρώπινες αδυναμίες αλλ’ όπως υπαγορεύει το Πνεύμα του Θεού. Ο Ιησούς Χριστός μάς οδήγησε στο χώρο όπου κυριαρχεί το ζωοποιό Πνεύμα και μας απελευθέρωσε από την κυριαρχία της αμαρτίας και του θανάτου[25].
Αν κατοικεί στο είναι μας το Πνεύμα του Θεού που ανέστησε τον Ιησού από τους νεκρούς, αυτός που ανέστησε το Χριστό θα δώσει και στα θνητά μας σώματα ζωή με το Πνεύμα Του, που ζει μέσα μας[26]. Έχουμε ως αρραβώνα του νέου κόσμου το Άγιο Πνεύμα[27], το Οποίο μεσολαβεί για τους χριστιανούς προς το Θεό[28]. Η εικόνα του νέου Ναού του Θεού εφαρμόζεται στην χριστιανική Εκκλησία. Με την έκχυση του Πνεύματος στους πιστούς, ο χριστιανός είναι πλέον ο νέος ναός του Θεού και ο τόπος κατοικίας του Πνεύματος του Θεού[29].
Μας σφράγισε ο Θεός με το Άγιο Πνεύμα, που είναι εγγύηση για την κληρονομιά μας, για το μελλοντικό λυτρωμό μας[30]. Ο Κύριος μας οικοδομεί για να γίνουμε πνευματική κατοικία Του[31]. Γι αυτό μας παραγγέλνει ο Παύλος να μην λυπούμε με τη συμπεριφορά μας το Πνεύμα το Άγιο του Θεού, το οποίο αποτελεί την εγγύηση ότι θα έρθει η ημέρα της τελικής απολύτρωσης[32]. Στη νέα Ιερουσαλήμ η κατοικία του Θεού θα είναι μαζί με τους ανθρώπους[33] και σε αυτήν δεν θα μπει τίποτα μολυσμένο, παρά μονάχα όσοι είναι γραμμένοι στο βιβλίο της ζωής του Αρνίου[34].
