Άγιος Γρηγόριος Νύσσης, Η ειμαρμένη δεν είναι ζώον, Θεός δεν θεωρείται. Πώς θα ήταν Θεός εκείνο το οποίον δεν αποβλέπει εις την αρετήν και το δίκαιον;
5 Φεβρουαρίου 2025
Άγιος Γρηγόριος Νύσσης.
(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Αγίου Γρηγορίου Νύσσης
Κατά ειμαρμένης
Συνέχεια εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=414422
15. Αλλά θα είπης ότι εις τούτον μεν η ανάγκη θέλει τούτο εις τον άλλον δε δεν θέλει παρόμοιον· δύναται εις αμφότερα αυτό το οποίον θέλει. Οπωσδήποτε όμως πρέπει να προσθέσης και την αιτίαν της διαφοράς αυτών των προτιμήσεων.
Άνθρωπος είναι ούτος και ούτος, δεν βλέπεις καμμίαν παραλλαγήν μεταξύ των κατά την φύσιν, ούτε εις τον ένα το καλόν ή το φαύλον εκ προαιρέσεως ούτε εις τον άλλον, αλλ᾽ ο μεν εις εξήλθεν από την μητρικήν κοιλίαν κάπως ενωρίτερον, ο δε άλλος μετά από αυτόν, ή αμέσως ή μετ’ ολίγον.
Και έπειτα από αυτό δεν τυχαίνει εις αμφοτέρους ο ίδιος τρόπος βίου, αλλ’ άλλος μεν είναι ευτυχής ή βασιλεύς, αν τύχη ούτω, περιτυλισσόμενος με χρυσόν και πορφύραν από την πρώτην γένεσιν, ο δε άλλος είναι υιός κάποιου πτωχού ή δούλου και δεν σπαργανώνεται από τους γονείς του ούτε εις ράκη.
Ποίαν λοιπόν αδικίαν έκαμε με το να προηγηθή ή να καθυστερήση επ’ ολίγον χρόνον όχι με πρόθεσίν του, αλλά κατά την κίνησιν της φύσεως, ώστε δι’ αυτόν τον λόγον να του αποκληρωθή βίος ατιμωτικός;
Ποιαν απολογίαν θα εύρετε δι’ εκείνην την δέσποινάν σας δι’ αυτάς τας διαφοροποιήσεις; Πού είναι η δικαιοσύνη; Πού είναι η ευσέβεια; Πού είναι η ισότης;
Ή λέγεις ότι η ειμαρμένη δεν ενδιαφέρεται διά τίποτε από αυτά ούτε προσέχει την αρετήν ούτε προνοεί δι’ οποιονδήποτε αγαθόν;
Λοιπόν, εάν δεν ενδιαφέρεται δι’ αυτά, οπωσδήποτε θα ασχολήται με το αντίθετον· διότι η αλλοτρίωσις του αγαθού αποδεικνύει σαφώς την οικειότητα προς το κακόν.
16. Αλλά λέγεις ίσως ότι δεν φροντίζει ούτε διά το εν ούτε διά το άλλο; Τότε λέγεις ότι είναι άψυχος και απροαίρετος και ότι δεν έχει συνείδησιν καλού και αγαθού.
Εάν δε δεν έχη ούτε ψυχήν ούτε προαίρεσιν και δεν θεωρήται ως ιδιαιτέρα υπόστασις, πώς φέρεται από σας να έχη τόσην δύναμιν, ώστε να επιστατή των αυτεξουσίων ζώων και να κυριαρχή επί των υφισταμένων το ανυπόστατον, των μετόχων της ζωής το αμέτοχον, των εμψύχων το άψυχον, των ζώντων με ικανότητα προαιρέσεως το απροαίρετον, των ασκούντων αρετήν το απαράδεκτον αρετής, και γενικώς των όντων το μη ον;
Ως τι λοιπόν εκλμαβάνεται η υπόστασις του θρυλλουμένου τούτου ονόματος, της ειμαρμένης;
Ζώον δεν είναι, εις ωρισμένον περίγραμμα δεν φαίνεται, θεός δεν θεωρείται. Πώς θα ήτο θεός άλλωστε, εκείνο το οποίον δεν αποβλέπει εις την αρετήν και το δίκαιον; Εκείνα δε το οποίον δεν είναι τίποτε από αυτά, τι είναι;
Αλλά φαίνεται ότι από σας ειμαρμένη λέγεται το πάντοτε παρόν του χρόνου· διότι εις πάσαν κίνησιν, είτε ποταμών είτε αστέρων είτε ανθρώπων, συνεπεκτείνεται ο χρόνος. Τίποτε δε δεν διαφέρει το να σημειώνης τα στιγμιαία τμήματα του πάντοτε παρόντος χρόνου ή καθήμενος δίπλα εις το ύδωρ διά της κινήσεως του ρεύματος ή διά πλοίου φερομένου υπό του ανέμου η δι’ ανθρώπων οδοιπορούντων η δι’ άστρων κινουμένων.
Διότι εις όρος της κινήσεως υπάρχει διά όλα τα μεταβατικώς κινούμενα, η μετάστασις από του εις ο υπάρχει προς το εις ο δεν υπάρχει. Εάν δε ούτε η φορά των ρυακίων ούτε η κίνησις των πλοίων ούτε η πορεία των ανθρώπων επισημαινομένη δεν καθιστά ειμαρμένας τα διαστήματα του χρόνου, πως σείς τα χρονικά διαστήματα της κινήσεως των αστέρων μεταμορφώνετε εις γένεσιν της ειμαρμένης και λέγετε ότι αυτή η ώρα ή αυτό το πολλοστημόριον της ώρας το οποίον επεσημάνθη εις το τάδε σημείον της κινήσεως των άστρων γίνεται ειμαρμένη;
Απόσπασμα από το βιβλίο «Γρηγόριος Νύσσης, Έργα 1, των Πατερικών Εκδόσεων «Γρηγόριος ο Παλαμάς», εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση, σχόλια, Αθηναγόρου Κοκκινάκη Αρχιεπισκόπου Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας.
