Η άρνηση επίκλησης των πρεσβειών των Αγίων από τις προτεσταντικές ομάδες

(Προηγούμενη δημοσίευση: http://www.pemptousia.gr/?p=400381)

Το τρίτο στοιχείο που θα  αναφέρουμε όσον αφορά την παραχάραξη του αποστολικού κανόνα προσευχής από τους αιρετικούς είναι η άρνηση επίκλησης των πρεσβειών των Αγίων από τις προτεσταντικές ομάδες.

Αντίθετα, στην Ορθόδοξη Εκκλησία η ενότητα μεταξύ των πιστών και των Αγίων εκφράζεται στο λειτουργικό χώρο με εκδηλώσεις αγάπης, που είναι προσευχές και δεήσεις προς τους Αγίους^[1]. Ταυτόχρονα, η Ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν λατρεύει το Χριστό χωρίς να επικαλεστεί  και την Μητέρα του, τη Θεοτόκο, την Παναγία.

Η ουράνια Εκκλησία όχι μόνο δέχεται τις δεήσεις μας, αλλά εύχεται και για εμάς. Ο Απόστολος Ιάκωβος παρακινεί τους πιστούς να προσεύχονται ο ένας για τον άλλον διότι «πολὺ ἰσχύει δέησις δικαίου ἐνεργουμένη»(Ιακ.5,16)^[2] και ο Θεός προτρέπει τους φίλους του Ιώβ να παρακαλέσουν τον Ιώβ να προσφέρει θυσία  και να προσευχηθεί υπέρ αυτών ( Ιώβ 42,8).

Οι Άγιοι είναι οι φορείς και οι σάλπιγγες του Αγίου Πνεύματος, οι αυθεντικοί μάρτυρες της παρουσίας του Θεού στον κόσμο και αντέγραψαν με απόλυτη ακρίβεια το πρότυπό τους, Ιησού Χριστό και επέτυχαν το καθ’ ομοίωσιν. Είναι οι προστάτες του ανθρωπίνου γένους. Βοηθούν, συντρέχουν, υποφέρουν, σηκώνουν τον σταυρό μας,  και γίνονται με την αγιότητά τους, υπόδειγμα και μίμηση των πιστών. Στο γεγονός αυτό στηρίζεται η  τιμή που απονέμουμε στους Αγίους, ο πλούτος των εορτών και των πανηγυριών, που τόσο έντονα χαρακτηρίζουν την καθημερινή ζωή της Ορθόδοξης κοινότητας.

Οι προτεσταντικές  ομάδες που   απορρίπτουν την επίκληση των πρεσβειών των Αγίων  και αρνούνται τη μεσιτεία τους επικαλούνται το παύλειο χωρίο σύμφωνα με το οποίο «εἷς γὰρ Θεός, εἷς καὶ μεσίτης Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, ἄνθρωπος Χριστὸς ᾿Ιησοῦς»(Α΄ Τιμ. 2,5)^[3] για να υποστηρίξουν δήθεν ότι μόνο ο Ιησούς μεσιτεύει για εμάς προς το Θεό και όχι οι Άγιοι.

Όμως ο όρος «μεσίτης» εδώ δεν έχει  ηθική αλλά οντολογική έννοια. Ο  Απόστολος Παύλος ονομάζει τον Ιησού Χριστό «μεσίτη»,  όχι διότι πρεσβεύει προς το Θεό Πατέρα, αλλά διότι στο πρόσωπό Του συντελέστηκε η άρρητη ένωση Θεότητος και της ανθρωπότητος, ενώθηκε το κτιστό με το Άκτιστο^[4] διότι φέρει ταυτόχρονα τέλεια και πλήρη Θεία και ανθρώπινη φύση^[5].

Με αυτόν τον τρόπο ο Ιησούς Χριστός είναι  «ἡ εἰρήνη ἡμῶν, ὁ ποιήσας τὰ ἀμφότερα ἓν καὶ τὸ μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ λύσας, τὴν ἔχθραν, ἐν τῇ σαρκὶ αὐτοῦ τὸν νόμον τῶν ἐντολῶν ἐν δόγμασι καταργήσας, ἵνα τοὺς δύο κτίσῃ ἐν ἑαυτῷ εἰς ἕνα καινὸν ἄνθρωπον ποιῶν εἰρήνην»(Εφ. 2,14-15).Διά  του σταυρικού Του θανάτου, επήλθε η «καταλλαγή» μεταξύ Θεού και των ανθρώπων και μας δόθηκε η δυνατότητα να επαναπροσεγγίσουμε τον Θεό Πατέρα (Εφ. 2,16-18).

Τέλος, βασικό στοιχείο της λατρείας της Ορθόδοξης Εκκλησίας  είναι η λατρευτική πρακτική των Ιερών Μνημοσύνων και των προσευχών υπέρ των κεκοιμημένων κάτι το οποίο απορρίπτεται  από τους  Προτεστάντες.

Tα Μνημόσυνα, η προσευχή για τους κεκοιμημένους έχει αγιογραφική στήριξη καθώς βλέπουμε τον Δαβίδ και όσοι ήταν μαζί του να νηστεύουν για την ψυχή του αποθανόντος Σαούλ, του γιού του Ιωνάθαν και για τον λαό που σκοτώθηκε στην μάχη^[6]. Επίσης, ο λαός επί εποχής Νεεμία νήστευσε και πένθησε για τις ανομίες του αλλά και των πατέρων του^[7] και ο Ιούδας Μακκαβαίος παρουσιάζεται να προσφέρει θυσία για αυτούς που έπεσαν στη μάχη προς εξιλασμό και συγχώρηση των αμαρτιών τους^[8].

Είναι δυνατόν η προσευχή υπέρ των κεκοιμημένων να αλλάξει την πνευματική κατάσταση τους; Ο αείμνηστος Ν. Ματσούκας επισημαίνει  ότι  «η αγάπη του Θεού δεν υπόκειται σε κανένα νόμο, αν η ψυχή τον ζητάει και τον θέλει. Το έλεός του είναι απροσμέτρητο. Αυτό το νόημα έχουν οι ευχές και τα μνημόσυνα»^[9]

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα  να μνημονεύσω τα όσα λέγει ο μητροπολίτης Λεμεσού Αθανάσιος για τον άγιο Εφραίμ τον Κατουνακιώτη ο οποίος ήταν υποτακτικός και κατοικούσε με έναν ιδιαίτερα σκληρό και δύστροπο άνθρωπο, τον Γέροντα Νικηφόρο. Όταν εκοιμήθη ο Γέροντάς του, έλαβε την πληροφορία ο άγιος Εφραίμ από τον Θεό ότι ο Γέροντάς του δεν εσώθη αλλά εκολάστηκε. Και τότε άρχισε έναν μεγάλο αγώνα να ωφελήσει την ψυχή του Γέροντά του με ελεημοσύνες, με μνημόσυνα, με Θείες Λειτουργίες, με ιδιαίτερη και έντονη προσευχή και μάλιστα πληροφορούνταν ότι η ψυχή του Γέροντά του δεχόταν όλες αυτές τις ευεργεσίες. Και όπως ο Χριστός κατέβηκε στον Άδη και ανέβασε τις ψυχές από τον Άδη στην Παράδεισο, μάς λέγει ο Μητροπολίτης Λεμεσού, έτσι και ο άγιος Εφραίμ ο Κατουνακιώτης εξήγαγε τελικά τον Γέροντά του από την κόλαση. Αυτή είναι η δύναμη της Ιερωσύνης και της προσευχής υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των κεκοιμημενων. Αυτή είναι η δύναμη των Μνημοσύνων^[10].

Περατώνοντας την εισήγησή μας, εν κατακλείδι,  θα θέλαμε να  επισημάνουμε ορισμένα βασικά στοιχεία για  τα κείμενα, τις ευχές και τους ύμνους που αναπέμπουμε κατά τη διάρκεια της λατρείας. Τα συγκεκριμένα κείμενα δεν είναι λογοτεχνικά κείμενα και ποιήματα με την κοσμική έννοια του όρου που έγραψαν κάποιοι ταλαντούχοι ποιητές αλλά είναι το αποτέλεσμα της εμπνεύσεως του αγίου Πνεύματος σε ανθρώπους προσευχής και αγιότητας. Και δεν αναφέρομαι μόνο στους Πατέρες μας που στα παλαιά χρόνια συνέγραψαν θαυμάσια λειτουργικά κείμενα όπως ο Μ. Βασίλειος, ο ιερός Χρυσόστομος, κ.α.,  αλλά και στα νεότερα χρόνια.

Ένα τέτοιο  πρόσωπο είναι  ένας σύγχρονος Άγιος δίπλα στο οποίο θήτευσε, μαθήτευσε και γαλουχήθηκε υικώς και πνευματικώς ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας και πνευματικός πατέρας μας, κ. Παντελεήμων, και αναφέρομαι στον Όσιο Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη, ο οποίος συνέγραψε πλήθος ιερών ακολουθιών και ύμνων που χρησιμοποιούνται στη λατρεία.

Ο Όσιος Γεράσιμος δεν ήταν ένας ποιητής και λογοτέχνης με την κοσμική έννοια του όρου αλλά διακρινόμενος για την   καθαρότητα του βίου του, την ταπείνωσή του, την ανιδιοτελή του αγάπη, τη νοερά εργασία της προσευχής, έτυχε θείων αποκαλύψεων και  έλαβε το αγιοπνευματικό χάρισμα της συγγραφής λατρευτικών κειμένων^[11] και όπως επισημαίνει ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας για τον Γέροντά του Όσιο Γεράσιμο, «δεν ήταν μόνο οι ύμνοι του θεόπνευστοι, αλλά ήταν και ο ίδιος πλήρης πνεύματος θείου,…..τό τεράστιο ἔργο του, πού ἀποτελεῖται ἀπό 48 τόμους μεγάλου σχήματος μέ 800 σελίδες ὁ καθένας, ἔργο πηγαῖο καί θεόπνευστο, καθώς ὁ ὅσιος ἔγραφε τίς Ἀκολουθίες χωρίς ποτέ νά διορθώνει οὔτε τό παραμικρό, χωρίς να σβύνει ἤ να ἀλλάζει οὔτε μία λέξη, και αὐτό ὄχι μόνο σέ προχωρημένη ἡλικία, ὅταν θα μποροῦσε κανείς να πεῖ ὅτι διέθετε πεῖρα, ἀλλά ἀπό την ἀρχή, ὅταν περίπου 23 ἐτῶν ἔγραψε τούς πρώτους ὕμνους, μέ θεία  παρόρμηση»^[12].

Αυτή είναι η δύναμη της θείας Χάριτος και όλα αυτά τα θαυμαστά στοιχεία με τα οποία δομείται η Ορθόδοξη λατρεία είναι και το  πιο ισχυρό επιχείρημα απέναντι στην αιρετική κακοδοξία και πλάνη.  Η  μετοχή στη Ορθόδοξη λατρεία ικάνωσε τους Αγίους μας, τους Μάρτυρές μας,  τους Πατέρες μας, (όχι μόνο αυτούς  που έζησαν πριν από αιώνες  αλλά και τώρα πρόσφατα, και πολλοί εξ ημών πήραμε την ευχή τους και την ευλογία τους, όπως ο προαναφερόμενος άγιος Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, ο άγιος Παΐσιος, ο άγιος Πορφύριος, ο άγιος Γεώργιος  Καρσλίδης, ο άγιος Εφραίμ ο Κατουνιακιώτης, ο άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής,   ο άγιος Σωφρόνιος του Έσσεξ, κ.α.), να επιτύχουν θαυμαστά γεγονότα, αποκαλύψεις, οράματα, χαρίσματα, ιάσεις, να νικήσουν τον διάβολο και τους πειρασμούς,  να γίνουν έμπλεοι αγιοπνευματικών χαρισμάτων να αποκτήσουν διόραση και προόραση, για τα οποία είμαστε μάρτυρες και  αποτελούν τις χειροπιαστές αποδείξεις ότι η Ορθόδοξη λατρεία στοιχείται απόλυτα με τον Κανόνα της αληθείας και τον Κανόνα της προσευχής που μας δίδαξαν οι αυτόπτες και αυτήκοοι του ενανθρωπήσαντος Λόγου, Απόστολοι, μας τον παρέδωσαν οι Πατέρες μας και εμείς οφείλουμε να τον τηρήσουμε με απόλυτη ακρίβεια και επιμέλεια.

Υποσημειώσεις:

^[1] Αρχιμ. Θεοφίλου Λεμοντζή,  Ιχνηλάτης Αληθείας. ο.π., σελ. 227.

^[2] Ο Απόστολος Ιάκωβος αναφέρει το παράδειγμα του προφήτη Ηλία ο οποίος αν και ήταν ένας κοινός άνθρωπος, όμως ήταν πολύ πιστός, ο οποίος προσευχήθηκε στο Θεό και ο Θεός δεν έριξε βροχή για πολύ χρόνο, και πάλι προσευχήθηκε και ο Θεός επέτρεψε να βρέξει και η γη ξαναβλάστησε: «Ηλίας ἄνθρωπος ἦν ὁμοιοπαθὴς ἡμῖν, καὶ προσευχῇ προσηύξατο τοῦ μὴ βρέξαι, καὶ οὐκ ἔβρεξεν ἐπὶ τῆς γῆς ἐνιαυτοὺς τρεῖς καὶ μῆνας ἕξ·  καὶ πάλιν προσηύξατο, καὶ ὁ οὐρανὸς ὑετὸν ἔδωκε καὶ ἡ γῆ ἐβλάστησε τὸν καρπὸν αὐτῆς»(Ιακ. 5, 17-18).

^[3] Π. Παναγιωτίδη, Η πλάνη των Πεντηκοστιανών, Θεσσαλονίκη 2000, σελ. 87.

^[4] Περί της αγίας Τριάδος, PG 75, 853CD και Εις το κατά Ιωάννην, PG 73,1045C. Περισσότερα για την εικόνα της μεσιτείας στον άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας, βλ. J. Liebaert, La doctrine christologique de Saint Cyrille d’ Alexandrie avant la querelle nestorienne, Lille 1951,σελ.219εξ.

^[5]Βλ.Η Βίβλος των θησαυρών, PG 75, 504A, 241D, Λόγος κατά των μη βουλομένων ομολογείν Θεοτόκον την αγίαν Παρθένον, PG 76,269AB.

^[6] Β΄Βασ.1,11-12: «καὶ ἐκράτησε Δαυὶδ τῶν ἱματίων αὐτοῦ καὶ διέρρηξεν αὐτά, καὶ πάντες οἱ ἄνδρες οἱ μετ᾿ αὐτοῦ διέρρηξαν τὰ ἱμάτια αὐτῶν. 12 καὶ ἐκόψαντο καὶ ἔκλαυσαν καὶ ἐνήστευσαν ἕως δείλης ἐπὶ Σαοὺλ καὶ ἐπὶ ᾿Ιωνάθαν τὸν υἱὸν αὐτοῦ καὶ ἐπὶ τὸν λαὸν ᾿Ιούδα καὶ ἐπὶ τὸν οἶκον ᾿Ισραήλ, ὅτι ἐπλήγησαν ἐν ρομφαίᾳ».

^[7] Νεεμίας, 9,1-3: «Και ἐν ἡμέρᾳ εἰκοστῇ καὶ τετάρτῃ τοῦ μηνὸς τούτου συνήχθησαν οἱ υἱοὶ ᾿Ισραὴλ ἐν νηστείᾳ καὶ ἐν σάκκοις καὶ σποδῷ ἐπὶ κεφαλῆς αὐτῶν. καὶ ἐχωρίσθησαν οἱ υἱοὶ ᾿Ισραὴλ ἀπὸ παντὸς υἱοῦ ἀλλοτρίου καὶ ἔστησαν καὶ ἐξηγόρευσαν τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν καὶ τὰς ἀνομίας τῶν πατέρων αὐτῶν. καὶ ἔστησαν ἐπὶ τῇ στάσει αὐτῶν καὶ ἀνέγνωσαν ἐν βιβλίῳ νόμου Κυρίου Θεοῦ αὐτῶν καὶ ἦσαν ἐξαγορεύοντες τῷ Κυρίῳ καὶ προσκυνοῦντες τῷ Κυρίῳ Θεῷ αὐτῶν».

^[8]Β΄Μακ.12,43-45: «ὁ δὲ γενναῖος ᾿Ιούδας παρεκάλεσε τὸ πλῆθος συντηρεῖν ἑαυτοὺς ἀναμαρτήτους εἶναι, ὑπ᾿ ὄψιν ἑωρακότας τὰ γεγονότα διὰ τὴν τῶν προπεπτωκότων ἁμαρτίαν. ποιησάμενός τε κατ᾿ ἀνδραλογίαν κατασκευάσματα εἰς ἀργυρίου δραχμὰς δισχιλίας, ἀπέστειλεν εἰς ῾Ιεροσόλυμα προσαγαγεῖν περὶ ἁμαρτίας θυσίαν, πάνυ καλῶς καὶ ἀστείως πράττων ὑπὲρ ἀναστάσεως διαλογιζόμενος·  εἰ γὰρ μὴ τοὺς προπεπτωκότας ἀναστῆναι προσεδόκα, περισσὸν ἂν ἦν καὶ ληρῶδες ὑπὲρ νεκρῶν προσεύχεσθαι.  εἶτ᾿ ἐμβλέπων τοῖς μετ᾿ εὐσεβείας κοιμωμένοις κάλλιστον ἀποκείμενον χαριστήριον, ὁσία καὶ εὐσεβὴς ἡ ἐπίνοια· ὅθεν περὶ τῶν τεθνηκότων τὸν ἐξιλασμὸν ἐποιήσαντο τῆς ἁμαρτίας ἀπολυθῆναι».

^[9] Δογματική και Συμβολική Θεολογία, τ.Γ, Θεσσαλονίκη 1997,  σελ. 547.

^[10] Βλ.την ομιλία του Μητροπολίτη Λεμεσού Αθανασίου, Άγιος Εφραίμ Κατουνακιώτης· ο Μάρτυς της Υπακοής,https://www.youtube.com/watch?v=vLxLcrfzTn4

^[11] Επισκοπικός Λόγος. Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων: «Ο Γέροντας μου, Όσιος Γεράσιμος ο Υμνογράφος», Α’ , στο https://www.youtube.com/watch?v=u04PW6oFI4I

^[12] «Σύγχρονες Μορφές της Εκκλησίας»: Όσιος Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης – Το χάρισμα της υμνογραφίας, το έργο και η τιμή στον Απόστολο Παύλο https://www.orthodoxianewsagency.gr/mitropolitiko_ergo/i-m-veroias-kai-naousis/sygxrones-morfes-tis-ekklisias-osios-gerasimos-mikragiannanitis-to-xarisma-tis-ymnografia-to-ergo-kai-i-timi-ston-apostolo-paylo/