Οι αισθήσεις του ανθρώπου και οι αισθήσεις των ζώων
15 Ιουνίου 2024(Προηγούμενη δημοσίευση: http://www.pemptousia.gr/?p=401008)
Αισθήσεις όμως δεν έχει μόνο ο άνθρωπος αλλά και τα ζώα και μάλιστα εκπληκτικές. Τα χρώματα που αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος αποτελούν ένα ελάχιστο τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Τα μάτια μας δεν μπορούν να δουν την υπέρυθρη ακτινοβολία, η οποία έχει μεγαλύτερο μήκος κύματος από το μήκος της ερυθρής ακτινοβολίας. Αντίθετα οι κροταλίες ανιχνεύουν την υπέρυθρη ακτινοβολία, με αποτέλεσμα, ακόμη και στο σκοτάδι να μπορούν να επιτεθούν με ακρίβεια στο θερμόαιμο θήραμά τους. Πέρα από την ιώδη περιοχή του ορατού φάσματος βρίσκεται η υπεριώδης ακτινοβολία. Οι μέλισσες προσανατολίζονται σε σχέση με τον ήλιο βλέποντας τα σχήματα της υπεριώδους ακτινοβολίας.
Τα πουλιά βλέπουν καλύτερα από τον άνθρωπο, διότι ο αμφιβληστροειδής του ανθρώπινου ματιού περιέχει περίπου 200.000 οπτικά κύτταρα ανά τετραγωνικό χιλιοστόμετρο, ενώ τα περισσότερα πουλιά έχουν 600.000. Η νυχτερίδα εκπέμπει κάποιο ακουστικό σήμα και αντιλαμβάνεται την απόσταση από την διάρκεια επιστροφής του σήματος. Ορισμένα ψάρια εκπέμπουν ηλεκτρικά κύματα ή παλμούς και κατόπιν με ειδικούς δέκτες ανιχνεύουν τις τυχόν διαταράξεις αυτών των πεδίων. Οι μέλισσες χρησιμοποιούν το μαγνητικό πεδίο της γης, για να κατασκευάζουν τις κυψέλες τους και για να προσανατολίζονται.
Πολλά πλάσματα διαθέτουν εκπληκτική ακοή, ανώτερη του ανθρώπου. Μολονότι εμείς μπορούμε να ακούμε ήχους με συχνότητες που κυμαίνονται από 20 ως 20.000 Χερτζ, κύκλους ανά δευτερόλεπτο, τα άλογα από 31 ως 40.000 Χερτζ και οι σκύλοι από 40 ως 46.000. Οι ελέφαντες και τα βοοειδή μπορούν να ακούσουν υπόηχους κάτω των 16 Χερτζ. Μερικοί ερευνητές λένε μάλιστα ότι θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα ζώα προκειμένου να μας προειδοποιούν έγκαιρα για σεισμούς και σφοδρές κακοκαιρίες π.χ. το γαύγισμα των σκυλιών είναι μια προειδοποίηση σεισμού. Μερικά έντομα αντιλαμβάνονται τις κινήσεις στον αέρα, όπως του ανθρώπινου χεριού, με τη βοήθεια λεπτών τριχιδίων. Αυτή η ευαισθησία εξηγεί το λόγο, για τον οποίο είναι τόσο δύσκολο να χτυπήσει κανείς μια μύγα! Η νυχτερίδα που προσδιορίζει την απόσταση, την ταχύτητα, ακόμη και το συγκεκριμένο είδος εντόμου έχει έναν εγκέφαλο μικρότερο από το νύχι του αντίχειρά σας!
Οι αισθήσεις της ψυχής
Ο εθνικός μας ποιητής, Διονύσιος Σολωμός, είναι από αυτούς που θέλουν να έχουν ξύπνια τα μάτια της ψυχής του ««Πάντα ανοιχτά πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου». Οι αρχαίοι πάλι λέγανε: «Διπλούν εισορώσι οι τα γράμματα μαθόντες». Αυτή η διείσδυση του νου γίνεται με τις δικές του αισθήσεις. Είναι επομένως διάχυτη η αντίληψη ότι και η ψυχή έχει αισθήσεις, αλλά μένει να δούμε τί είδους αισθήσεις είναι αυτές. Και πρώτα πρώτα πως ορίζουμε την ψυχή. Για την ψυχή δεν μιλάει η Ψυχολογία αλλά η θρησκεία και η φιλοσοφία. Η ψυχή δεν είναι αντικείμενο μελέτης, ακόμη και η Ψυχολογία δεν εξετάζει την ψυχή αλλά τα ψυχικά φαινόμενα. Επομένως αναγκαστικά θα καταφύγουμε στη φιλοσοφία και την θρησκεία, για να πάρουμε κάποιες απαντήσεις, που δεν στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα αλλά σε μεταφυσικά πιστεύω.
Ο Αριστοτέλης, που στηρίζεται βασικά σε αισθητικά δεδομένα, ορίζει την ψυχή ως κίνηση και υποστηρίζει ότι ψυχή έχουν και τα φυτά, θρεπτική ψυχή, και τα ζώα, θρεπτική και κινητική ψυχή, και ο άνθρωπος θρεπτική, κινητική και λογική ψυχή.
Ο Πλάτωνας όμως είναι πιο κοντά στην χριστιανική πίστη υποστηρίζει ότι η ψυχή είναι αιώνια και εγκλείεται στο σώμα-σήμα (τάφος) και έκτοτε η προσπάθεια της ψυχής είναι να απελευθερωθεί από τα δεσμά της ύλης, του σώματος. Ακόμη υποστηρίζει ότι από τα τρία μέρη, στα οποία διαιρεί την ψυχή, το Επιθυμητικό έχει περισσότερη ύλη, το Θυμοειδές λιγότερη και ο Νους καθόλου. Αποστολή του Νου είναι να απελευθερώσει τα δύο άλογα μέρη της ψυχής από την ύλη και να γίνει ο άνθρωπος όλος νους. Η ψυχή πριν από την ενσωμάτωσή της είχε γνωρίσει όλες τις Ιδέες του νοητού κόσμου, με την ενσωμάτωσή της όμως τις χάνει και στη συνέχεια τις ξαναποκτά με την ανάμνηση. Είναι η θεωρία της Ανάμνησης του Πλάτωνα. Η λογική δύναμη της ψυχής, το Λογιστικό κατά τον Πλάτωνα, είναι κατασκευασμένη να επεξεργάζεται τα δεδομένα των αισθήσεων. Η Γνώση και φυσικά και η επιστημονική γνώση είναι η δύναμη της λογικής ψυχής με την οποία ερμηνεύει αυτόν τον κόσμο, τον αισθητό.
Αυτά υποστηρίζει η αρχαιοελληνική σκέψη. Ας δούμε τώρα τί υποστηρίζει η χριστιανική πίστη.
(Συνεχίζεται)
