Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής, ο Επίγειος Ένσαρκος Άγγελος

Στις 29 Αυγούστου εκάστου έτους η Ορθόδοξος Εκκλησία τιμά τον  άγιο  Ιωάννη τον Πρόδρομο και την αποτομή της Τιμίας Κεφαλής του. Ο Άγιος Ιωάννης ανακεφαλαιώνει το προφητικό κήρυγμα της Παλαιάς Διαθήκης και ταυτόχρονα προαναγγέλλει, υποδέχεται και καταδεικνύει τον Σωτήρα της ανθρωπότητας τον Ιησού Χριστό, αποτελώντας την γέφυρα δύο διαφορετικών κόσμων που ο ένας εισχωρεί στον άλλον, με εσχατολογική πάντοτε φύση δια του παρελθόντος και παρόντος χρόνου. Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος το ένσαρκο μεγαλείο της ταπείνωσης,   είναι ο τελευταίος των Προφητών. Αποκεφαλίστηκε και έγινε ο ακτινοβόλος κήρυκας της κατάλυσης του θανάτου και σε αυτούς που ήταν στον Άδη.

 Στο απολυτίκιο της  απότομης  της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου ψάλλουμε, «Μνήμη δικαίου μετ’ εγκωμίων σοί δέ αρκέσει η μαρτυρία τού Κυρίου Πρόδρομε, ανεδείχθης γάρ όντως  καί  Προφητών σεβασμιώτερος, ότι καί έν ρείθροις βαπτίσαι, κατηξιώθης τόν κηρυττόμενον. Όθεν τής αληθείας υπεραθλήσας, χαίρων ευηγγελίσω, καί τοίς έν Άδει, Θεόν φανερωθέντα έν σαρκί, τόν αίροντα τήν αμαρτίαν τού κόσμου, καί παρέχοντα ημίν τό μέγα έλεος».

Προφήτης Ζαχαρίας και Ιωάννης Πρόδρομος.

 Ο Τίμιος Πρόδρομος είναι ο λύχνος που φωτίζει, η αυγή που μαρτυρεί τον Ήλιο Χριστό, ο τελευταίος προφήτης που είδε με τα μάτια του τον Μεσσία, τον κήρυξε και τον βάπτισε στον Ιορδάνη ποταμό και αξιώθηκε να δει την ώρα εκείνη το μυστήριο της φανέρωσης  της Αγίας Τριάδος.

« Τρίτην τής παντίμου σου κεφαλής , μνείαν εκτελούμεν , ήν εδόξασεν η Τριάς , Βαπτιστά Κυρίου , έκ  γής  τρίτως  ώφθη , μετανοείτε πάσιν,  ανακραυγάζουσα » , ψάλλουμε στο μεγαλυνάριο της εορτής της Γ’ Εύρεσης της Τιμίας Κεφαλής του Ιωάννη του Βαπτιστή .

Πολλές φορές κατά την διάρκεια ενός έτους η  Ορθόδοξος Εκκλησία τιμά τον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Στις 23 Σεπτεμβρίου εκάστου έτους  εορτάζεται η Σύλληψις του Τιμίου Προδρόμου από τους γονείς του Ζαχαρία και Ελισάβετ. Στις 24 Ιουνίου εορτάζεται το Γενέθλιόν του. Στις 29 Αυγούστου εορτάζεται η αποτομή  της Τιμίας Κεφαλής του .  Στις 24 Φεβρουαρίου εορτάζεται η Α’ και η Β’ Εύρεσις της Τιμίας  Κεφαλής του . Στις 25 Μαΐου εορτάζεται ακολούθως  η Γ’ Εύρεσις  της Τιμίας  Κεφαλής του και στις 7 Ιανουαρίου εορτάζεται η Σύναξις του Τιμίου Προδρόμου.

Κατά την Γ’ Εύρεση της Τίμιας Κεφαλής του αγίου Ιωάννου του Βαπτιστή , που η Ορθόδοξος Εκκλησία την εορτάζει στις 25 Μαΐου εκάστου έτους όπως είπαμε παραπάνω , βρέθηκε για τρίτη φορά η Τίμια Κεφαλή του, και εορτάζεται το γεγονός αυτό . Για πολλά χρόνια ήταν κρυμμένη η Τίμια Κεφαλή του αγίου Βαπτιστή Ιωάννη , ώσπου φάνηκε μέσα από τη γη  και έλαμψε ως ο χρυσός.  Βρέθηκε μέσα σε αργυρό αγγείο , ενώ στην αρχή βρισκόταν τοποθετημένη μέσα σε ειδική στάμνα. Από τον Κομανά της Καππαδοκίας ένας ιερέας έδωσε την πληροφορία για το πού βρίσκεται η Τίμια Κεφαλή του Βαπτιστή Ιωάννη , ο οποίος είδε το ακριβές σημείο σε ιερό εφύπνιο . Και πράγματι η εύρεση της Τίμιας Κεφαλής συνέβη σε αυτό το σημείο που τους υπέδειξε . Έπειτα από την Εύρεσή της , μεταφέρθηκε στην βασιλίδα των πόλεων , την Κωνσταντινούπολη , η Ιερά Κεφαλή  , στην Ιερά Μονή Στουδίου  της Κωνσταντινούπολης.  Παρουσία του Αυτοκράτορος , του Πατριάρχου  και του πιστού και φιλαγίου λαού της Βασιλεύουσας πραγματοποιήθηκε μεγαλειώδης , πανηγυρική και λαμπρή υποδοχή της Τίμιας Κεφαλής του αγίου Ιωάννου του Προδρόμου του Βαπτιστή , με τον κόσμο όλο να χαίρεται και να δακρύζει από χαρά και συγκίνηση της ευρέσεως  αυτού του πολύτιμου θησαυρού.

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος είχε αποσταλεί από τον Θεό για να προετοιμάσει τον κόσμο να υποδεχτεί τον Μεσσία . Όταν του δόθηκε από τον Θεό  , ως σημείο αναγνώρισης του Μεσσία , το εξαιρετικό προνόμιο να « ιδή το Πνεύμα καταβαίνον και μένον επ’ αυτόν » ( Ιω. α ’. 33) , αρχίζει αμέσως να διαλαλεί προς τα πλήθη « ότι ούτος έστιν ό υιός τού Θεού »  ( Ιω. α’ 34). Η μαρτυρία αυτή του Βαπτιστή Ιωάννου είχε ιδιαίτερη και μεγάλη σημασία  επειδή χαρακτηρίζεται από την ανιδιοτέλεια του μάρτυρος . Καθώς η φήμη του μεγάλωνε και είχε αποκορυφωθεί και ο λαός τον αποθέωνε , έστελναν οι Ιουδαίοι από τα Ιεροσόλυμα  «ιερείς και Λευΐτες , ίνα ερωτήσωσιν αυτόν , σύ τίς εί;» (Ιωαν.α’19). Οφείλονταν η ερώτηση αυτή στο ότι είχε γεννηθεί σε πολλούς η ιδέα , μήπως ο Ιωάννης ήταν ο Μεσσίας . Και ο ακέραιος και ειλικρινής αυτός άνθρωπος , ο Τίμιος Πρόδρομος και Βαπτιστής Ιωάννης , απαντά απεριφράστως , όχι μόνον ότι «ούκ ειμί εγώ ό Χριστός» , αλλά και ότι , παρ’ όλη του την δράση και την φήμη που τον είχε περιβάλλει , αυτός , συγκρινόμενος προς τον Μεσσία , δεν είναι άξιος « ίνα λύση αυτού τόν ιμάντα τού υποδήματος».  Γι ’ αυτό η μαρτυρία του είναι σπουδαία και ανιδιοτελής . Η  αξία της μαρτυρίας του Ιωάννη αποδεικνύεται και από την αγία του ζωή . Σε όλη την λιγόχρονη ζωή του ο Τίμιος  Πρόδρομος παρέμεινε βαθύτατα ταπεινός και είχε πάντα τη βαθιά συναίσθηση πως ήταν το λυχνάρι απέναντι στο Φως , ο υπηρέτης μπροστά στον Δεσπότη , ο άνθρωπος μπροστά στον Θεό .

Ο άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής ήταν μεγάλο ηθικό ανάστημα .Ήταν εκλεκτός του Θεού ήδη από την κοιλιά της μητέρας του . « Και πνεύματος αγίου πλησθήσεται έτι έκ κοιλίας  μητρός αυτού » (Λουκ.  α ’. 15) , βεβαίωσε περί αυτού ο Αρχάγγελος Γαβριήλ . Σε νεαρή ηλικία μεταβαίνει στην έρημο και εκεί , στην τοποθεσία αυτή λαμβάνει την μεγάλη  κλήση του Θεού (Λουκ. γ ’.3), να γίνει πρόδρομος του Μεσσία. Να προετοιμάσει δηλαδή τους ανθρώπους να δεχθούν τον Σωτήρα Χριστό.  Έτσι πλέον , ως απεσταλμένος του Θεού  «ήλθεν  είς πάσαν την περίχωρον τού Ιορδάνου κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας είς άφεσιν αμαρτιών » ( Λουκ. γ ’. 4).  Ζεί εκεί έως τα τριάντα του έτη μία αυστηρά ασκητική ζωή, περιορίζοντας στο ελάχιστο  τα απολύτως απαραίτητα στον άνθρωπο για να ζήσει , με ελάχιστη  τροφή και ταπεινό  ένδυμα . Η τροφή του αποτελούνταν από ακρίδες , δηλαδή τα τρυφερά βλαστάρια από τα λιγοστά άγρια χόρτα  της ερήμου , και μέλι από τα  άγρια  μελίσσια , και  το ρούχο του Ιωάννη ήταν από τρίχες καμήλας , σφιγμένο στην μέση του με μία δερμάτινη ζώνη (Ματθ.3,4 και  Μαρκ. 1,6).  Έχοντας ασκητική μορφή με   μακριά μαλλιά και γενειάδα , ηλιοκαμένος από τον ήλιο της ερήμου και  επιβλητικός,  σοβαρός , αξιοπρεπής και δυναμικός ο Ιωάννης φανέρωνε αμέσως  την αξιοθαύμαστη και υπέροχη προσωπικότητά του .  Ο Ιωάννης είχε όλα τα εφόδια του μεγάλου και επιβλητικού κήρυκα του Θείου Λόγου . Ήταν αυτός που είχε προφητεύσει ο προφήτης  Ησαΐας «Φωνή βοώντος έν τη ερήμω , ετοιμάσατε την οδόν Κυρίου , ευθείας ποιείτε  τάς τρίβους αυτού»  (Ησαΐας .40,3 , Ματθ.3,3 , Ιωαν.1,23). Ο Ιωάννης ήταν δηλαδή η φωνή που φώναζε στην έρημο και έλεγε στον κόσμο , ετοιμάστε τον «δρόμο» απ ’ όπου θα έρθει ο Κύριος σε εσάς.  Καλούσε τους ανθρώπους να καθαρίσουν με μετάνοια την καρδιάς τους για να δεχθούν τον Κύριο.

Ήταν αφιερωμένος ολοκληρωτικά στην προσευχή και στην πνευματική και ηθική τελειοποίησή του , γι ’ αυτό δικαίως θεωρείται ο πρώτος ασκητής και μοναχός .  Ήταν δε , απλός και απέριττος σε όλες τις εκδηλώσεις του . Χαρακτηρίζονταν για την ιδιαίτερη ταπείνωση , όπου δεν επηρεάζονταν καθόλου από την μεγάλη φήμη και το κύρος που απέκτησε απέναντι του λαού , σε βαθμό τέτοιο μάλιστα που το  υπολόγιζαν σοβαρώς και οι Φαρισαίοι και οι αρχιερείς και οι πρεσβύτεροι του λαού «φοβούμενοι τόν όχλον , πάντες γάρ έχουσι τόν Ιωάννην ώς προφήτην » (Ματθ. κα ’.26). Υπήρξε η αγιότητά του «μεμαρτυρημένη» και «πανθομολογουμένη» , αφού ακόμη και ο Ηρώδης τον θεωρούσε «άνδρα δίκαιον και άγιον , και συνετήρει αυτόν , και ακούσας πολλά  εποίει και ηδέως αυτού ήκουε » (Μαρκ. στ ’.20).

 Σε μικρό χρονικό διάστημα μετά από την Βάπτιση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού , ο Ιωάννης ο Βαπτιστής συλλαμβάνεται και φυλακίζεται από τον Ηρώδη . Η παράνομη σύζυγος του Ηρώδη , Ηρωδιάδα το όνομά  της , παρακίνησε τον Ηρώδη να συλλάβει και να φυλακίσει τον Ιωάννη , επειδή αυτός  καυτηρίαζε την παράνομη αυτή συμβίωση, επειδή η Ηρωδιάδα ήταν σύζυγος του αδερφού του Ηρώδη , και τόνιζε προς τον  Ηρώδη  «ούκ εξεστί σοί έχειν τήν γυναίκα τού αδελφού σου» (Μαρκ. στ ’18).  Επακολούθησε αργότερα η αποτομή της κεφαλής και ο αιματηρός θάνατος του Ιωάννου , υπό τις γνωστές εκείνες συνθήκες του συμποσίου του Ηρώδη και του χορού της κόρης της Ηρωδιάδος και του ανοσίου όρκου προς αυτήν  , ότι θα επιβράβευε τον χορό της ο Ηρώδης  με οποιοδήποτε έπαθλο επιθυμούσε εκείνη . Ζήτησε λοιπόν η κόρη της Ηρωδιάδας , ως υπάκουη κόρη , κατόπιν εντολής της πανούργας μητέρας της , της Ηρωδιάδας ,  την κεφαλή του Ιωάννη του Προδρόμου,  πάνω σε ένα πιάτο.  Η Ηρωδιάδα  έτρεφε άσπονδο μίσος  για τον Ιωάννη και  διακαώς ήθελε να τον σκοτώσει   επειδή  αυτός ασκούσε αυστηρή κριτική στον Ηρώδη για την παράνομη σχέση που είχε αυτή μαζί του , επειδή ήταν σύζυγος του αδελφού του Ηρώδη . Αυτό όμως δεν μπορούσε να το καταφέρει γιατί ο Ηρώδης τον φοβόταν τον Ιωάννη και σεβόταν την προσωπικότητά του ,  γνωρίζοντας πως ο Ιωάννης ήταν δίκαιος και άγιος άνθρωπος (Μαρκ. 6,18 – 20) και γνωρίζοντας επίσης πολύ καλά πως αν τον σκότωνε , θα προκαλούσε σε εξέγερση τα πλήθη στα οποία ο Ιωάννης ήταν ιδιαίτερα αγαπητός και δημοφιλής. Ωστόσο ,η πίεση που του ασκούσε η Ηρωδιάδα ήταν ανυπόφορη . Είχε βάλει σε πρωταρχικό της στόχο την θανάτωση του Τιμίου Προδρόμου.

Έτσι , κατόπιν αυτών των μεγάλων πιέσεων ,διέταξε ο Ηρώδης την σύλληψη και την φυλάκιση του Ιωάννου  στην ακρόπολη –  οχυρό  Μαχαιρούς στην ανατολική όχθη  του Ιορδάνη . Ούτε όμως η φυλάκιση αρκούσε στην Ηρωδιάδα,  γιατί  ο Ιωάννης , ακόμα και μέσα από την φυλακή κραύγαζε και διαλαλούσε πόσο ανήθικη ήταν η ένωσή της με τον Ηρώδη που ήταν αδερφός του συζύγου της . Στα γενέθλια του Ηρώδη , στο δείπνο που αυτός παρέθεσε στους άρχοντες της περιφέρειας που διοικούσε  εφάρμοσε αυτή  ένα σχέδιο δολοπλοκίας.  Ζήτησε από την κόρη της η Ηρωδιάδα, να παγιδεύσει τον Ηρώδη στα θέλγητρά της με αισθησιακό χορό . Παγιδευμένος ο Ηρώδης στα  καμώματα της κόρης της Ηρωδιάδας , της ορκίστηκε πως θα της έδινε ότι του ζητούσε , ακόμα και το μισό του βασίλειο. Η νεαρή τότε ζήτησε τη συμβουλή της μητέρας της στο τί να ζητήσει από τον Ηρώδη, με αυτήν να της απαντά στην συνέχεια , να ζητήσει την κεφαλή του Ιωάννη του Βαπτιστή. Μπήκε κατόπιν η κόρη της Ηρωδιάδας  μέσα στην αίθουσα που παραθέταν το δείπνο και είπε στον Ηρώδη « θέλω να μου δώσεις το κεφάλι του Βαπτιστή πάνω σε ένα πιάτο». Βρέθηκε σε δύσκολη θέση ο Ηρώδης μετά από αυτό , αλλά δεν ήθελε να εκτεθεί στους συνδαιτημόνες του ως επίορκος αθετώντας την υπόσχεσή του . Έστειλε λοιπόν τον δήμιο στην φυλακή με την διαταγή να του φέρει το κεφάλι του Ιωάννη. Ο  δήμιος κατόπιν τούτου εκτέλεσε την τραγική  διαταγή που του έδωσε ο Ηρώδης . Πήγε στην φυλακή , αποκεφάλισε τον Ιωάννη και φέρνοντας το κεφάλι του Βαπτιστή μέσα σε ένα πιάτο το έδωσε στην κόρη της Ηρωδιάδας  και αυτή με τη σειρά της το έδωσε στην μητέρα της, την πανούργα Ηρωδιάδα. Το δόλιο σχέδιο της Ηρωδιάδας είχε επιτευχθεί πλήρως .   Υπήρξε η Τίμια  κεφαλή του Ιωάννη , το τραγικό έπαθλο .

Ο Τίμιος Πρόδρομος με το αίμα του επισφραγίζει τους αγώνες του ως μάρτυρας της αλήθειας και της ηθικής . Η  μέχρις αίματος και θυσίας παραμονή του Ιωάννη  στην κλήση του , να διακηρύττει  πάντοτε την αλήθεια προς όλες τις κατευθύνσεις  , αυτό τον αναδεικνύει σε ήρωα και μάρτυρα της αληθείας , με αυθεντικότητα στις διακηρύξεις του περί ηθικής , περί μετανοίας και περί του Σωτήρος Χριστού , ότι «ούτος εστίν ό Υιός του Θεού» . Μετά τον αποκεφαλισμό του Τιμίου Προδρόμου , οι μαθητές του πήγαν στο ανάκτορο του Ηρώδη στην Μαχαιρούντα και πήραν το ακέφαλο σώμα του και το έθαψαν  (Ματθ. 1-12  και Μαρκ.6,21-29).  Η ταφή του αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή , σύμφωνα με την  παράδοση, έγινε στη Σαμάρεια – Σεβάστεια, καθώς η περιοχή αυτή δεν ανήκε επί της δικαιοδοσίας του Ηρώδη . Τον 5^ο αιώνα πάνω από τον τάφο του Τιμίου Προδρόμου χτίστηκε ιερός ναός  βασιλικού ρυθμού ο οποίος ενσωμάτωσε και το ιερό προσκύνημα .  Αργότερα , αυτός ο βυζαντινός ιερός ναός γκρεμίστηκε από δυνατό σεισμό ή από τους Πέρσες κατακτητές , αλλά το ιερό προσκύνημα εξακολουθούσε να υπάρχει και να αποτελεί πόλο έλξης των προσκυνητών .

Τον 12^ο αιώνα επανοικοδομήθηκε ο ιερός ναός του Τιμίου Προδρόμου, ο οποίος στην συνέχεια μετατράπηκε σε τέμενος από τους μουσουλμάνους που κατέλαβαν τη Σεβάστεια το έτος 1187 . Όμως κάτω από το δάπεδό του υπάρχει έως και σήμερα η κρύπτη με τον τάφο του Τιμίου Προδρόμου μαζί με τους τάφους των Προφητών Ελισσαίου και Αβδιού . Ο πανίσχυρος πρώην πεθερός του Ηρώδη βασιλιάς των Ναβαταίων , Αρέτας Δ’  , έχοντας δυσανασχετήσει για την προσβολή που υπέστη η κόρη του Φασηιλίδα , την οποία είχε εγκαταλείψει ο Ηρώδης για την Ηρωδιάδα , εισέβαλε στην επικράτεια του πρώην γαμπρού του και συνέτριψε τον στρατό του .  Θεωηρήθηκε για πολλούς αυτή η ήττα , ότι ήταν θεία τιμωρία για την εκτέλεση του Ιωάννη του Βαπτιστή .   Όταν ο  Βαπτιστής Ιωάννης έφυγε από την επίγεια ζωή , εξετιμήθη περισσότερο το έργο του και αποδείχθηκε η εκπλήρωση της προφητείας περί αυτού , «πάσα φάραγξ  πληρωθήσεται και πάν όρος και βουνός ταπεινωθήσεται , και έσται τά σκολιά είς ευθείαν καί αί τραχείαι είς οδούς λείας καί όψεται πάσα σάρξ το σωτήριον τού Θεού» , (Λουκ. γ ’. 5-6 , Ησαΐου. μ ’. 3-5).

Επομένως , έργο του Ιωάννη του Βαπτιστή ήταν να βοηθήσει τους ανθρώπους να έρθουν στη συναίσθηση των αμαρτιών τους και να στραφούν με ταπείνωση προς τον Θεό . Επίσης στο άγιο έργο του Ιωάννη, συγκαταλέγεται  η  αμερόληπτη προσπάθεια να βοηθήσει τους  ανθρώπους με το κήρυγμά του , στη διάλυση του σκοτισμού της διανοίας τους και στη μεταβολή και εξομάλυνση  των διεστραμμένων διαθέσεών τους , ώστε να θέλουν και να ποθούν την εν Χριστώ σωτηρία . Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής είναι ο κατεξοχήν πρώτος ανάμεσα στους Προφήτες και τους Αποστόλους. Είναι εκείνος που κλείνει τον κύκλο των Προφητών και ανοίγει τον κύκλο των Αποστόλων  , για τον οποίο ο ίδιος ο Κύριος Ιησούς Χριστός , είχε  διαβεβαιώσει του μαθητές Του ότι  « ανάμεσα σ ’ εκείνους που γεννήθηκαν από γυναίκες δεν έχει παρουσιαστεί μεγαλύτερος από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή » ( Ματθ. 11,11). Ξεχωριστή τιμή για τον λόγο αυτό του προσδίδει η Ορθόδοξος Εκκλησία , τοποθετώντας την εικόνα του , του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου , στο τέμπλο δίπλα από τον Σωτήρα Χριστό και βγάζει ξεχωριστή μερίδα σε κάθε Θεία Λειτουργία στην Αγία Πρόθεση αφιερωμένη στο όνομά του .

 Όταν ο άγιος Ιωάννης έφτασε στην ηλικία των τριάντα ετών  , όταν κατέστη δηλαδή ικανός να διδάξει , σύμφωνα με τον μωσαϊκό νόμο  , στο δέκατο πέμπτο έτος της ηγεμονίας του καίσαρα Τιβέριου , όταν ηγεμόνας στην Ιουδαία ήταν ο Πόντιος Πιλάτος , και τετράρχης της Γαλιλαίας ο Ηρώδης Αντίπας , επί αρχιερέα Άννα και Καϊάφα (Λκ. 3, 1-2), ο Ιωάννης άρχισε να κηρύττει στην έρημο της Ιουδαίας καλώντας όλο τον λαό να έρθει σε μετάνοια λέγοντάς τους χαρακτηριστικά , «Μετανοείτε , ήγγικεν γάρ η Βασιλεία τών  Ουρανών» , και «βαπτίζοντας τούς προσερχόμενους προς αυτόν» ,(Ματθ.3,2). Το βάπτισμα του Ιωάννη του Προδρόμου ήταν «βάπτισμα μετανοίας είς άφεσιν αμαρτιών » (Λκ. 3,3). Πρόκειται για μία συμβολική πράξη καθαρμού εκείνων που πήγαιναν σε αυτόν να εξομολογηθούν , καθώς τους βοηθούσε να συνειδητοποιήσουν την αμαρτωλότητά τους και την ανάγκη να μετανοήσουν . Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος  δεν χάριζε Πνεύμα Άγιο , ούτε παρείχε άφεση αμαρτιών . Γι ’  αυτό ακριβώς έλεγε το εξής,  «Εγώ σας βαπτίζω με νερό , αλλά Εκείνος θα σας βαπτίσει με Πνεύμα Άγιο και φωτιά» (Ματθ.3,11 , Μαρκ.1,8).

Ο Ιωάννης ήταν ασυμβίβαστος. Κατακεραύνωνε και χτυπούσε σκληρά την αλαζονεία και την έπαρση των Φαρισαίων και των Σαδδουκαίων , τους οποίους χαρακτήριζε   «γεννήματα εχιδνών » (Ματθ. 3,7).  Τους καλούσε σε μετάνοια και τονίζοντάς τους, τους έλεγε πως θα καταστραφούν από την οργή του Θεού , εάν δεν μετανοήσουν .  Περιέρχονταν σε όλη την περιοχή του Ιορδάνη ποταμού κηρύσσοντας βάπτισμα μετανοίας  (Ματθ. 3,1 και Μαρκ. 1,4 και Λουκ. 3,3).  Ο Ιωάννης εβάπτισεν «έν ύδατι» , ο  «ισχυρότερός του » όμως έρχεται « οπίσω του » , θα  βαπτίσει τον λαό « έν Πνεύματι Αγίω » (Μαρκ . 1,1 -8). Τότε έρχεται ο Ιησούς από την Γαλιλαία στον Ιορδάνη προς τον Ιωάννην , για  να βαπτιστεί από αυτόν . « Τότε παραγίνεται ο Ιησούς από τής Γαλιλαίας επί τόν Ιορδάνην  προς τόν  Ιωάννην  του βαπτισθήναι υπ’ αυτού » (Ματθ.3,13). Όταν ο Κύριος ζήτησε από τον Ιωάννη να τον βαπτίσει , ο Ιωάννης όμως τον εμπόδιζε με επιμονή και του έλεγε , « εγώ ο ατελής και αδύνατος άνθρωπος , έχω ανάγκη να βαπτιστώ από εσένα , και εσύ , ο αναμάρτητος και τέλειος έρχεσαι να βαπτιστείς από εμένα;»

«Ο δε Ιωάννης διέκωμεν αυτόν λέγων , εγώ χρείαν έχω υπό σου βαπτισθήναι , και σύ έρχη προς μέ ; » ( Ματθ.3,14 ). Ο Ιησούς όμως αφοπλίζοντας την λογική δειλία του Ιωάννη του αποκρίθηκε λέγοντας , « Άφησε τώρα  τις αντιρρήσεις και μη φέρνεις δυσκολίες στο βάπτισμά μου , διότι έτσι πρέπει , και για μένα και για σένα , να εκπληρώσω κάθε εντολή του Θεού , μία από τις εντολές είναι και αυτή ». Τότε ο Ιωάννης τον άφησε να βαπτισθεί . «Αποκριθείς δε ο Ιησούς είπε προς αυτόν , άφες άρτι , ούτω γάρ πρέπον εστίν ημίν πληρώσαι πάσαν δικαιοσύνην  , τότε αφίησιν αυτόν » ( Ματθ.3,15 ). Τον βάπτισε στον Ιορδάνη ποταμό και ο Ιησούς βγήκε αμέσως από το νερό γιατί δεν είχε καμία αμαρτία να εξομολογηθεί.  Σε αντίθεση με τους άλλους που βαπτίζονταν  έμεναν μέσα στο νερό όσο χρόνο διαρκούσε η εξόμολόγησή τους .

Στην βάπτιση του Ιησού Χριστού,  ο Ιωάννης ο Πρόδρομος ο Βαπτιστής αξιώθηκε  από τον Θεό να ακούσει την φωνή του Πατρός , να δεί τον Λόγο του Θεού και το Πνεύμα του Θεού  και να ακουμπήσει το χέρι του στην κεφαλή του Θεανθρώπου . Το και « ιδού ανεύχθησαν αυτώ οι ουρανοί » του Ευαγγελιστού Ματθαίου και το  «είδε σχιζομένους τους ουρανούς » του Ευαγγελιστού Μάρκου , δηλώνουν την αποκατάσταση, « το  άνοιγμα » της  σχέσης  Θεού και ανθρώπων μετά το « κλείσιμο » από την αμαρτία .  Κατά την τελετή βάπτισης του Χριστού από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή , το Άγιο Πνεύμα με μορφή περιστεριού κάθεται στην κεφαλή του Χριστού , ενώ ταυτόχρονα από τους ουρανούς ακούγεται η φωνή του Θεού και Πατρός να λέει  «ούτος εστίν  ο Υιός μου ο αγαπητός , έν ώ ηυδόκησα »  (Μάτθ. 3,17). Με αυτόν τον τρόπο έχουμε την τρισυπόστατη παρουσία του Θεού .  Έτσι εμφανίστηκε η αγία Τριάδα μέσα στην ιστορία του κόσμου , επισφραγίζοντας την απόφαση του Θεού για την σωτηρία του ανθρώπου . Μετά απ’ αυτό ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος δείχνοντας τον Ιησού λέγει « ίδε ο αμνός του Θεού , ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου » ( Ιω. 1,29 ). Αυτός είναι ο αμνός που κουβαλάει στον ώμο Του τις αμαρτίες του καθενός μας , του πεπτωκότος ανθρώπου . Τον πεσμένο στην αμαρτία άνθρωπο ήρθε ο Χριστός να σώσει, τους αμαρτωλούς δηλαδή ,όχι τους αναμάρτητους.  Σύμφωνα με το κατά Ιωάννη ευαγγέλιο ( 1,35 – 43), οι μαθητές του Ιωάννη , προετοιμασμένοι απ’ αυτόν  για την έλευση του Μεσσία , ακολούθησαν τον Κύριο και έγιναν Απόστολοί Του.

Ο Τίμιος Πρόδρομος  ονομάστηκε Πρόδρομος διότι είχε ως αποστολή να προετοιμάσει και να προλειάνει τις καρδιές των ανθρώπων να δεχθούν τον Ιησού Χριστό . Προπορευόταν του Κυρίου για να τον προαναγγείλει και να τον υποδείξει ως  τον αναμενόμενο Μεσσία και με το κήρυγμά του προετοίμαζε τους ανθρώπους  για να δεχθούν το σωτηριώδες κήρυγμα του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού . Επίσης ονομάστηκε  Ιωάννης,  διότι κατόπιν εντολής του Θεού, Άγγελος Κυρίου  είπε στον Ζαχαρία  ότι θα δώσεις το όνομα Ιωάννης , που παρουσιάστηκε ο άγγελος  στον πατέρα του Αγίου  Ιωάννη του Προδρόμου , Ζαχαρία,   την ώρα που αυτός  προσέφερε θυμίαμα,  κατά την ώρα της λατρείας μπαίνοντας ή βγαίνοντας από το θυσιαστήριο . Καθώς  είδε ο Ζαχαρίας τον Άγγελο του Κυρίου στα δεξιά του θυσιαστηρίου που θυμίαζε , ταράχτηκε και τον έπιασε φόβος . Ο Άγγελος του μίλησε και του είπε τα εξής «Μη φοβάσαι, Ζαχαρία, γιατί εισακούστηκε η δέησή σου, και η γυναίκα σου η Ελισάβετ θα σου γεννήσει γιό και θα τον ονομάσεις Ιωάννη και θα νιώσεις χαρά και αγαλλίαση, και  πολλοί θα χαρούν για την γέννησή του. Γιατί θα είναι μεγάλος μπροστά στον Κύριο, και δεν θα πιεί κρασί ούτε άλλο οινοπνευματώδες ποτό, και θα χει όλα τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος από την κοιλιά της μητέρας του ακόμη, και πολλούς από του γιούς Ισραήλ θα τους κάνει να επιστρέψουν στον Κύριο τον Θεό τους. Και αυτός θα προπορευτεί από Αυτόν, και θα έχει το προφητικό πνεύμα και την ατρόμητη παρρησία του Ηλία ,για να ξαναγυρίσει τις καρδιές των πατέρων στα παιδιά τους και να επαναφέρει τους απειθείς στην φρόνηση των δικαίων, για να ετοιμάσει στον Κύριο λαό  προετοιμασμένο να Τον  δεχτεί», «Μή φοβού, Ζαχαρία,…. ετοιμάσαι  Κυρίω  λαόν κατεσκευασμένον » (Λουκ. 1,13-18).

Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος.

Ο γέροντας Ζαχαρίας σκίρτησε τότε από χαρά αλλά δυσπίστησε .  Αναρωτιόταν πώς θα γινόταν αυτό που άκουγε  αφού τα χρόνια είχαν περάσει και για τους δύο, και για αυτόν και για την σύζυγό του και ότι  η γυναίκα του ήταν στείρα. Έπειτα ρώτησε , πώς θα βεβαιωθώ για αυτό γιατί και εγώ είμαι γέροντας και η γυναίκα μου είναι γριά  και στείρα. Τότε ο Άγγελος Κυρίου του αποκάλυψε την ταυτότητά του λεγοντάς του ,« Εγώ είμαι ο Γαβριήλ που έχω σταθεί  μπροστά στον Θεό , ο  Οποίος με έστειλε για να σου δώσω το χαρμόσυνο μήνυμα . Αλλά για να βεβαιωθείς θα χάσεις τη μιλιά σου και δεν θα μπορείς να μιλήσεις μέχρι την ημέρα που θα γίνουν αυτά , επειδή δεν πίστεψες στα λόγια μου , που θα εκπληρωθούν στον καιρό τους » . Έπειτα, αφού γεννήθηκε το βρέφος, ο γιος του Ζαχαρία και της Ελισάβετ, όταν συμπληρώθηκε η 8^η ημέρα από την γέννησή του ήρθε η ώρα της περιτομής και της  ονοματοδοσίας του , οι συγγενείς και οι γείτονες που είχαν συγκεντρωθεί στο σπίτι του Ζαχαρία  για να  τους συγχαρούν και να εορτάσουν την αφιέρωση του παιδιού στον Θεό , ήθελαν να του δώσουν το όνομα Ζαχαρίας όπως λεγόταν ο πατέρας του .

Η Ελισάβετ ,όμως, φωτισμένη από τον Θεό , αρνήθηκε. Όχι, είπε χαρακτηριστικά . Θα  ονομαστεί Ιωάννης , δηλαδή «Ο Θεός υπήρξε γενναιόδωρος».  Όλοι οι παρευρισκόμενοι τότε απόρησαν γιατί αυτό το όνομα δεν το είχε κανένας συγγενής τους . Τότε με νοήματα προσπάθησαν να μάθουν από τον Ζαχαρία , ποιό όνομα ήθελαν να λάβει  ο γιός τους. Μη μπορώντας ο Ζαχαρίας να μιλήσει , πάνω σε μία πλάκα , προς έκπληξη όλων,  έγραψε « Το όνομά του είναι Ιωάννης ». Από εκείνη τη στιγμή ξαναβρήκε την φωνή του και έγινε αυτό το θαύμα , άνοιξε αμέσως το στόμα του και λύθηκε η γλώσσα του, μπορούσε και πάλι να μιλήσει.  Ευθύς αμέσως   άρχισε να υμνεί και να δοξάζει τον Θεό, που τόσο τον ευεργέτησε. Εκείνη τη στιγμή πλημμύρισε από Πνεύμα Άγιο και προφήτευσε για τον γιό του Ιωάννη λέγοντας ,  «εσύ παιδί μου θα ονομασθείς Προφήτης του Υψίστου , γιατί θα προπορευθείς του Κυρίου , για να ετοιμάσεις τους δρόμους  Του , για να γνωστοποιήσεις στον λαό Του τη σωτηρία με την άφεση των αμαρτιών του, χάρη στην ευσπλαχνία του ελεήμονος Θεού μας , με την οποία θα μας επισκεφθεί Ανατολή από ψηλά , για να φωτίσει αυτούς που κάθονται μεσ’ στο σκοτάδι και στη σκιά του θανάτου και να μας οδηγήσει στον δρόμο της ειρήνης »( Λουκ. 1,57-79). Με αυτά τα λόγια , ο Ζαχαρίας , επανέλαβε την προφητεία του Ησαΐα για τον Ιωάννη «φωνή βοώντος έν τη ερήμω , ετοιμάσατε τήν οδόν τού  Κυρίου , ευθείας ποιείτε τάς τρίβους αυτού ».

 Ο Ζαχαρίας και η Ελισάβετ δεν είχαν κατορθώσει να αποκτήσουν παιδί , αυτός ήταν ο μεγάλος τους καημός . Οι ελπίδες τους είχαν σβήσει καθώς τα χρόνια είχαν περάσει και οι δυό τους ήταν πλέον σε προχωρημένη ηλικία όπως είπαμε παραπάνω.  Όμως ,«όπου Θεός βούλεται , νικάται φύσεως τάξις!».  Ήταν άνθρωποι δίκαιοι και ενάρετοι και τηρούσαν επιμελώς όλες τις εντολές του Κυρίου.

Ο Ευαγγελιστής Μάρκος μας ενημερώνει  στο ευαγγέλιό του ότι  « Ο Ιωάννης ήταν δίκαιος και άγιος άνθρωπος » ( Μαρκ. 6,18-20 ).  Ο Τίμιος Πρόδρομος είναι ο επίγειος ένσαρκος άγγελος, είναι ο  ακτινοβόλος κήρυκας ,  είναι ο λύχνος που φωτίζει . Η αυγή που μαρτυρεί τον Ήλιο Χριστό , ο τελευταίος προφήτης που είδε με τα μάτια του τον Μεσσία , Τον  κήρυξε και Τον Βάπτισε στον Ιορδάνη ποταμό . Είναι το ένσαρκο μεγαλείο της ταπείνωσης , ο άνθρωπος που προαναγγέλει , υποδέχεται και καταδεικνύει  τον Σωτήρα της ανθρωπότητας ! Ο Ιωάννης κήρυττε  με θέρμη ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Μεσσίας , Θεός Αληθινός,  που κατέβηκε από τον Ουρανό στη Γή και όποιος πιστέψει σε Αυτόν θα έχει ζωή αιώνια (Ιωαν. 3,22-36). « Ο πιστεύων  είς  τον υιόν  έχει ζωήν αιώνιον , ο δε απειθών τώ υιώ ούκ όψεται ζωήν , αλλ’ η οργή του Θεού μένει επ’ αυτόν » ( Ιωαν. 3,36 ).

Όπως ψάλλουμε στο απολυτίκιο της Γ’ Εύρεσις της Τιμίας  Κεφαλής του Τιμίου Προδρόμου , « Ώς θείον  θησαύρισμα ,  εγκεκρυμμένον τή γή,  Χριστός απεκάλυψε,  τήν Κεφαλήν σου ημίν , Προφήτα καί  Πρόδρομε , πάντες ούν συνελθόντες,  έν  τή  ταύτη  ευρέσει , άσμασι θεηγόροις , τόν Σωτήρα υμνούμεν,  τόν  σώζοντα ημάς έκ φθοράς ταίς ικεσίαις σου ».

Χαρακτηριστικό και αξιοσημείωτο υπήρξε το κήρυγμά του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και Βαπτιστού  προς τον κόσμο λέγοντάς του ,  «Ανάμεσά σας βρίσκεται ήδη Αυτός που εσείς δεν γνωρίζετε , Αυτός είναι που έρχεται πίσω μου , που υπήρχε πριν από εμένα και του Οποίου εγώ δεν είμαι άξιος να λύσω ούτε το λουρί  του υποδήματός του ».

Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής του Κυρίου μας Ιησού Χριστού,  είναι η μεγάλη  μορφή της Ορθοδόξου Εκκλησίας , το επισφράγισμα και ο μέγιστος όλων των Προφητών .

Σύμφωνα με το κοντάκιον της αποτομής της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, «Η τού Προδρόμου ένδοξος αποτομή, οικονομία γεγονός τις θεϊκή, ίνα καί τοίς έν Άδη τού Σωτήρος κηρύξη τήν έλευσιν. Θρηνείτω ούν Ηρωδιάς, άνομον φόνον αιτήσασα, ού νόμον γάρ τόν τού Θεού, ού ζώντα αιώνα ηγάπησαν, αλλ’ επίπλαστον πρόσκαιρον».

Το σπουδαιότατο έργο του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή ήταν να βοηθήσει τους ανθρώπους να έρθουν σε συναίσθηση των αμαρτιών τους και να στραφούν με ταπείνωση στον Θεό και να θέλουν και να ποθούν την εν Χριστώ σωτηρία.

 Οι δωρεές  και οι  ευεργεσίες του Θεού οδηγούν ευγνώμονες ανθρώπους σε  μετάνοια. Και όχι σπανίως , φωτισμός Θεού επηρεάζει αποφασιστικά  πολλούς ανθρώπους και μεταστρέφει αυτούς προς το αγαθόν και προς την γραμμή της Βασιλείας των Ουρανών, δια να αποδεικνύει εκ των πραγμάτων, ότι όντως «Ο Θεός ο ειπών έκ σκότους φώς λάμψαι ώς έλαμψεν έν ταίς καρδίαις ημών πρός φωτισμόν τής  γνώσεως τής Δόξης τού Θεού έν προσώπω Ιησού Χριστού» (Β’ Κορ. Δ’6).

Η ημέρα, η 29^η Αυγούστου , που η Ορθόδοξος Εκκλησία την αφιερώνει στην μνήμη της αποτομής της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου  Ιωάννη του Προδρόμου και Βαπτιστή, είναι ημέρα αυστηρής νηστείας.

Το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, η μαρτυρία του, το μαρτύριό του και το έργο του για τον Ιησού Χριστό, ας διδάξει όλους εμάς.

Να έχουμε τις πρεσβείες του!