Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος: Αν το κάθε τι εξαρτιόταν από μας, τότε η ικανότητα αυτή θα παράσερνε πολλούς σε αλαζονεία και αναισχυντία!

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου: «Στο άνθρωπος δεν διαλέγει το δρόμο του…»

Στην περικοπή του προφήτη Ιερεμία: «Κύριε, ο άνθρωπος δεν διαλέγει το δρόμο του, ούτε ο άνθρωπος θα πορευτή και θα ολοκληρώση την πορεία του».

Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=411444

δ’. Όμοιοι όμως με τον Θεό δεν γινόμαστε, όταν τρώμε και πίνωμε και κοιτάμε το ντύσιμό μας· ο Θεός δεν τρώει, δεν πίνει, δεν ντύνεται· αλλά όταν ενεργούμε με δικαιοσύνη, δείχνωμε φιλανθρωπία, είμαστε ενάρετοι και καλοί, δίνωμε ελεημοσύνη στον πλησίον, επιζητάμε κάθε αρετή.

Στο φαγητό βεβαίως και το πιοτό βρισκόμαστε στην ίδια θέση με τα ζώα που δεν έχουν λογικό κι ως προς αυτά σε τίποτε δεν είμαστε ανώτεροί τους. Από πού όμως αντλούμε την υπεροχή μας; Φυσικά, επειδή πλαστήκαμε σύμφωνα με την εικόνα και την ομοίωση του Θεού.

Λοιπόν ας μη κουραστούμε να επιστρατεύωμε τα λόγια που υπερασπίζουν την αρετή, κι αφού βάλωμε μπροστά μας αυτή την προφητική περικοπή ας την εξετάσωμε πολύ προσεκτικά κι ας μάθωμε ποιος την είπε και για ποιους, πότε την είπε και σε ποιόν, πώς ήταν τότε διαμορφωμένη η κατάσταση και γενικώς ας εξετάσωμε κάθε τι που συντελεί στην ανεύρεση της αλήθειας.

Αυτός που το είπε είναι ο προφήτης Ιερεμίας κι απηύθυνε βεβαία αυτήν την ικεσία όχι για τον εαυτό του, αλλά για τους άλλους, για τους αχάριστους Ιουδαίους, τους αδιάφορους, που ήταν πάντοτε αδιόρθωτοι και τους άξιζε να τιμωρηθούν.

Γι’ αυτούς λοιπόν ο Θεός του λέει: «Μην προσεύχεσαι γι’ αυτό το λαό, γιατί δε θα σ᾽ ακούσω». Μερικοί έχουν τη γνώμη ότι αυτό λέγεται για το Ναβουχοδονόσορα, γιατί ο βάρβαρος σκόπευε να εκστρατεύση εναντίον τους, να καταστρέψη την πόλη και να φύγη παίρνοντάς τους αιχμαλώτους.

Θέλει δηλαδή μ’ αυτό να κάμη όλους να καταλάβουν, ότι νίκησε την πόλη όχι με τη δική του ικανότητα και στρατιωτική δύναμη, αλλά για τις αμαρτίες τους, μια κι ο Θεός διευθύνει τον πόλεμο και τον καθοδηγεί εναντίον της πόλης τους.

Λέει λοιπόν:
«Ξέρω, Κύριε, ο άνθρωπος δεν διαλέγει το δρόμο του, ούτε ο άνθρωπος θα πορευτή και θα ολοκληρώση την πορεία του».

Το νόημα είναι κάπως έτσι:
αυτός ο δρόμος, λέει, που ο βάρβαρος τώρα παίρνει εκστρατεύοντας εναντίον μας, δεν οφείλεται σ᾽ αυτόν κι ούτε ο ίδιος ολοκλήρωσε αυτό τον πόλεμο και τη νίκη. Αντίθετα, αν δεν μας παράδινες εσύ στα χέρια του, ούτε θα μας νικούσε ούτε και θα κυριαρχούσε.

Γι’ αυτό, λέει, σε παρακαλώ και ικετεύω, αφού αυτό αποφάσισες, η τιμωρία σου να είναι με κάποιο μέτρο. «Σωφρόνισέ μας, με την δίκαιη όμως κρίση σου κι όχι με την οργή σου».

Επειδή όμως μερικοί διαφωνούν μ’ αυτή την άποψη κι έχουν την γνώμη πως αυτό δεν έχει λεχθή για το βάρβαρο, αλλά για τα κοινά φυσικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου, επιβάλλεται ν’ αντικρούσω κι αυτούς.

Τι μπορεί λοιπόν κανείς να τους αντιτάξη;

Κατ’ αρχήν βέβαια, ότι παρακαλούσε γι’ ανθρώπους που είχαν αμαρτήσει, για την υπεράσπιση των οποίων πολλές φορές εμποδίστηκε να παρακαλέση. Γι’ αυτό προετοιμάζει την πόλη, για να θρηνήση πρώτη.

Επειδή δηλαδή πάντοτε ο Θεός του έλεγε:
Μην ικετεύης γι’ αυτούς, βάζει πρώτα αυτή την ίδια την πόλη να θρηνή, που ‘χε ανάγκη απ’ την καλωσύνη του, για να βρη έτσι κάποια λογική αφορμή και πρόφαση να κάμη την ικεσία του στο Θεό προς χάρη τους.

Απευθύνει λοιπόν σ’ αυτή το λόγο και λέει:
«Αλλοίμονο σε σένα για τα ερείπιά σου. Η πληγή σου είναι γεμάτη πόνο».

Έπειτα εκείνη λέει:
«Πραγματικά, αυτό είναι η πληγή μου, η σκηνή μου καταστράφηκε, τα δέρματα σχίστηκαν, οι γυιοί μου και τα πρόβατά μου απομακρύνθηκαν από μένα και δεν υπάρχουν. Οι ποιμένες μου ήταν άμυαλοι και δεν αποζήτησαν τον Κύριο. Φωνή κάποιας φήμης και μεγάλου σεισμού έρχεται, για να οδηγήση τις πόλεις το του Ιούδα σε εξαφάνιση και σε φωλιές πουλιών».

Κατόπιν, αφού η πόλη διηγήθηκε με τα χειρότερα χρώματα τη δική της συμφορά, προσθέτει:
«Κύριε, ο άνθρωπος δεν διαλέγει το δρόμο του».

Τι λοιπόν, θα πη κάποιος; Επειδή θρηνεί, εισάγει στον κόσμο άποψη επιζήμια, αφού αφαιρεί από μας την κυριαρχική δύναμη και ισχυρίζεται πως οι πράξεις μας δεν εξαρτώνται από μας;

Καθόλου δεν εννοεί αυτό, αλλ’ αντίθετα, και όταν θρηνή, φυλάγεται απ’ τον κίνδυνο κάθε παρερμηνείας.

Αφού δηλαδή είπε πως:

«Δεν διαλέγει ο άνθρωπος τον δρόμο του», δε σταμάτησε, αλλά πρόσθεσε: «Ούτε ο άνθρωπος θα πορευτή και θα ολοκληρώση την πορεία του».

Κι αυτό που εννοεί είναι περίπου το εξής: δεν εξαρτώνται τα πάντα από μας, αλλά ωρισμένα από μας κι άλλα απ’ το Θεό. Φυσικά, το να προτιμήση κανείς τα πιο καλά, καθώς και το να τα θελήση, να τα επιδιώξη και γενικά να υπομείνη κάθε κόπο, όλα αυτά εξαρτώνται απ’ τη δική μας διάθεση.

Το να ολοκληρώσωμε όμως αυτά και να μην επιτρέψωμε στον εαυτό μας να μείνη στη μέση κι έτσι να φτάσωμε στο τέρμα των άθλων μας, εξαρτάται απ’ τη θεία χάρη. Ο Θεός δηλαδή μας μοίρασε την αρετή έτσι, ώστε ούτε άφησε το κάθε τι να εξαρτάται από μας και να παρασυρώμαστε γι’ αυτό στην αλαζονεία, ούτε επίσης ο ίδιος πήρε στη δικαιοδοσία του το κάθε τι, για να μη πέφτη η ψυχή μας στην αδιαφορία.

Λίγο μόνο άφησε να εξαρτάται απ’ τους δικούς μας κόπους, ενώ το μεγαλύτερο μέρος το αποτελειώνει ο α ίδιος. Αν το κάθε τι εξαρτιόταν από μας, τότε η ικανότητα αυτή θα παράσερνε πολλούς σε αλαζονεία και αναισχυντία.

Ας ακούσωμε όμως τι λέει ο Φαρισαίος, σε πόση αλαζονεία παρασύρθηκε, με ποιο τρόπο καυχιόταν και νόμιζε τον εαυτό του τον καλύτερο όλης της οικουμένης. Γι’ αυτό το λόγο δεν άφησε να εξαρτηθή το κάθε τι από μας, αλλά μόνον ένα μικρό μέρος να στηριχτή σε μας, για να έχη εύλογη πρόφαση και δίκαια να μας στεφανώση.

Κι αυτό το φανέρωσε μ’ εκείνη την παραβολή, στην οποία λέει πως κατά τις έντεκα βρήκε ανθρώπους και τους έστειλε να δουλέψουν στ’ αμπέλι. Τι δουλειά όμως έκαμαν στις έντεκα; Παρ’ όλα αυτά ήταν αρκετό στο Θεό κι αυτό το μικρό χρονικό διάστημα, για να τους δώση ολόκληρη την αμοιβή.

Για να καταλάβης επίσης πως ο προφήτης μιλάει σωστά και δεν μας αφαιρεί την κυριαρχική δύναμη, αλλά εκφράζει τις απόψεις του για την έκβαση των πραγμάτων, άκουσε τη συνέχεια. Αφού είπε «Δεν εξαρτάται απ’ τον άνθρωπο ο δρόμος του», αμέσως έπειτα προσθέτει: «Σωφρόνισέ μας, Κύριε, με τη δίκαιη όμως κρίση σου κι όχι με την οργή σου». Αν επομένως τίποτε δεν εξαρτιόταν από μας, τότε άσκοπα έλεγε. Σωφρόνισέ μας, με τη δίκαιη όμως κρίση σου.

Απόσπασμα από το βιβλίο «Ιωάννου του Χρυσοστόμου έργα», τόμος 9ος, «Πραγματείες» των εκδόσεων ο Λόγος, Αθήναι 1974. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια Αικ. Τσοτάκου-Καρβέλη και Δημ. Καρβέλη, γενική επιμέλεια Κων. Λουκάκη.