Επίσκοπος Αθανάσιος Γιέβτιτς, Ο άγιος Αθανάσιος ο Μέγας και η Αλεξανδρινή Σύνοδος του 362

Η εικόνα του εξωφύλλου του βιβλίου είναι έργο του Μπάμπη Πυλαρινού.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ακρίτας το βιβλίο του μακαριστού Επισκόπου Αθανασίου Γιέβτιτς, «Άγιος Αθανάσιος ο Μέγας και η Αλεξανδρινή Σύνοδος του έτους 362».

Κάθε κείμενο, κάθε λόγος και κάθε βιβλίο του Επισκόπου Αθανασίου αποτελούν ένα ιδιαίτερο σημαντικό γεγονός.

Στο βιβλίο αυτό μπορείτε να διαβάσετε για τον πολύπαθο βίο του Μεγάλου Αθανασίου, τις μετά από τη Σύνοδο της Νίκαιας θεολογικές τάσεις στην Ανατολή, και τους λόγους της ανατολικής αντίθεσης στον όρο της Νικαίας «ομοούσιος», για την πολυπλοκότητα του αγώνα των Ανατολικών επισκόπων όχι μόνο ενάντια στην Νίκαια, αλλά και ενάντια στον Αρειανισμό και Σαβελλιανισμό. Η μελέτη  αυτή ρίχνει φως στους προβληματισμούς και τους αγώνες των πρώτων αιώνων του Χριστιανισμού.

Το βιβλίο  μετέφρασε από τα σερβικά ο Γεώργιος Ιω. Αβραμόπουλος.

Πιο κάτω μπορείτε να  διαβάσετε ένα απόσπασμα από την έναρξη της μελέτης του μακαριστού Επισκόπου:

Ο ἅγιος Ἀθανάσιος ὁ Μέγας, Ἀρχιεπίσκοπος Ἀλεξανδρείας κατά τά ἔτη 328-373, εἶναι, ὅπως εἶναι γνωστό, ἕνας ἀπό τούς μεγαλύτερους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, «στῦλος τῆς Ἐκκλησίας» καί «Πατέρας τῆς Ὀρθοδοξίας», ὅπως ἀποκαλεῖται ἀπό τή σύνολη χριστιανική παράδοση. Αὐτό ἀσφαλῶς ὀφείλεται στόν ὑπεράνθρωπο ἀγῶνα καί τόν ἆθλο του γιά νά διατηρήσει τήν Ὀρθόδοξη πίστη ἐνάντια στήν αἵρεση τοῦ Ἀρειανισμοῦ.

Ἡ συμβολή του στήν ἀληθινή καί ὀρθή πίστη τῆς Ὀρθοδοξίας καί τήν ἐν γένει καθολική Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ ἦταν τόσο μεγάλη καί σημαντική, ὥστε μέ αὐτόν πιθανῶς νά μήν μπορεῖ νά συγκριθεῖ κανένας ἄλλος Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ ἀξία του εἶναι ἐμφανής σέ ὅλους τούς τομεῖς τῆς χριστιανικῆς ζωῆς καί ἐργασίας του: εἴτε ἐκκλησιαστικά, εἴτε θεολογικά, εἴτε πνευματικά, εἴτε ἑρμηνευτικά, εἴτε κανονιστικά, εἴτε ἀσκητικά, εἴτε ἠθικά. Ὅλα αὐτά φανερώνουν τό ποιός εἶναι πέραν κάθε ἀμφιβολίας, ἀλλά ἐμεῖς δέν σκεπτόμαστε νά μιλήσουμε τώρα γι᾽ αὐτά λεπτομερῶς.

Ἀπό τό σύνολο τῆς μεγάλης καί ἀσύγκριτης συμβολῆς του καί τῶν ἐπιτευγμάτων του, ἐμεῖς θά σταθοῦμε ἐδῶ μόνο σ’ ἕνα, σέ  ἐκεῖνο τό κατόρθωμα στό ὁποῖο οἱ ἱστορικοί δέν ἐπέδειξαν πάντα τή δέουσα προσοχή, ἀλλά πού μᾶς φαίνεται πολύ ἀξιόλογο καί ἴσως τό πιό σημαντικό στή ζωή καί τό ἔργο τοῦ «Πατέρα τῶν Πατέρων» καί τοῦ 13ου Ἀποστόλου τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Θεοῦ ἐπί τῆς γῆς.

Ὁ λόγος ἀφορᾶ στήν περίφημη σύνοδο, τήν ὁποία συνεκάλεσε ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος, καί ἔλαβε χώρα κατά τήν ἐπιστροφή του ἀπό τήν τρίτη ἐξορία του, τό ἔτος 362 μ.Χ., στήν Ἀλεξάνδρεια.

Ἐπιπλέον, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος στήν 21η Ὁμιλία του γιά τόν Μεγάλο Ἀθανάσιο1 ἐξέφρασε τή σκέψη ὅτι τό μεγαλύτερο ἀπό ὅλα τά κατορθώματα τοῦἈ θανασίου εἶναι ἡ συμβολή του στή σύνοδο τῆς Ἀλεξανδρείας, τό 362.

Ὁ ἆθλος καί τό ἔργο, στό ὁποῖο τότε συνέβαλε αὐτός «ὁ πανάγιος ὀφθαλμός τῆς Οἰκουμένης» – Πάπας καί Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας, θεωρεῖ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὅτι εἶναι ἀνώτερο ἀπό ὅλα τά ἀσκητικά κατορθώματά του καί ἀπό ὅλες τίς δοκιμασίες του, τίς διώξεις του, τά θεολογικά του ἔργα καί τά συγγράμματά του.

Σέ τί ἔγκειται, λοιπόν, αὐτό τό κατόρθωμα τοῦ θανασίου και πῶς ἐργάστηκε σ’ αὐτήν τή σύνοδο;

Γιά νά ἀπαντήσουμε σ’ αὐτό τό ἐρώτημα καί νά καταδείξουμε πόσο ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἔχει δίκιο στήν ἐκτίμησή του, καί αὐτό σημαίνει ὅτι πραγματικά φανερώνει τό ἀληθινό μέγεθος τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου Ἀλεξανδρείας καί ὡς θεολόγου καί ὡς ποιμένα τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι ἀπαραίτητο νά μελετήσουμε τίς ἀποφάσεις τῆς συνόδου τῆς Ἀλεξανδρείας τοῦ 362, καί σίγουρα τίς ἐκκλησιαστικές – ἱστορικές συνθῆκες κάτω ἀπό τίς ὁποῖες ἐλήφθησαν.

Πρίν ἀπό τήν ἀνάλυση καί τόν σχολιασμό τῶν ἀποφάσεων τῆς συνόδου τῆς Ἀλεξανδρείας, οἱ ὁποῖες παρατίθενται στό μεταφρασμένο κείμενο στήν ἀρχή αὐτῆς τῆς μελέτης, θά πρέπει πρῶτα νά ἀναφερθοῦμε ἐν συντομίᾳ σέ ὅλον τόν βίο καί στό ἔργο τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου μέχρι τό ἔτος 362, καί στά πιό σημαντικά γεγονότα τῆς ἱστορίας τῆς Ἐκκλησίας κατά τή διάρκεια αὐτῆς τῆς περιόδου.

Αὐτό ἐπιβάλλεται ἐν τέλει, γιατί ἡ ζωή καί τό ἔργο τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου καί ἡ ζωή καί ἡ ἱστορία τῆς ἴδιας τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ταυτίζονται ἀπολύτως. Μέ τόν τρόπο αὐτόν μποροῦμε νά καταλάβουμε τό ἱστορικό καί θεολογικό πλαίσιο αὐτῆς τῆς περίφημης συνόδου τοῦ Ἀθανασίου, γιά τήν ὁποία θά μιλήσουμε. Ἰδού μέ λίγα λόγια, ἡ ζωή καί τό ἔργο τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου καί ἡ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας μέχρι τό ἔτος 362.

Ο συγγραφέας

Ο Αθανάσιος Γιέβτιτς (σερβικά κυριλλικά: Атанасије Јевтић, κατά κόσμον Ζόραν Γιέβτιτς, γεννήθηκε την 8η Ιανουαρίου 1938 στο χωριό Brdarica κοντά στο Βάλιεβο της τότε Γιουγκοσλαβίας.

Χειροτονήθηκε επίσκοπος στις 7 Ιουλίου 1991, ανήμερα των γενεθλίων του Ιωάννη του Προδρόμου (με το Ιουλιανό ημερολόγιο) από τον τότε Πατριάρχη Σερβίας Παύλο και άλλους μητροπολίτες. Υπήρξε επίσκοπος της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, υπηρετώντας ως Μητροπολίτης Βανάτου από το 1991 μέχρι το 1992 και ως Μητροπολίτης Ζαχουμίου και Ερζεγοβίνης από το 1992 έως το 1999.

Διετέλεσε επί μακρόν καθηγητής και πρύτανης της Ορθόδοξης Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Βελιγραδίου. Ήταν κορυφαίος ειδικός στη Θεολογία των Πατέρων και έγραψε μια σειρά βιβλίων για το θέμα.

Μαζί με τον Αμφιλόχιο Ράντοβιτς, ο Αθανάσιος μετέφρασε τα Δευτεροκανονικά βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης στα σερβικά. Υπήρξε πνευματικό τέκνο του αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς.

Κοιμήθηκε στις 4 Μαρτίου 2021.