Εγκύκλιος για τις θέσεις της Εκκλησίας σχετικά με το ζήτημα της καύσης των νεκρών με αφορμή τη δημιουργία αποτεφρωτηρίου νεκρών

ΕΓΚΥΚΛΙΟΝ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Βέροια, 30 Ιανουαρίου 2025

Η Ιερά μας Μητρόπολη, πληροφορηθείσα την δημιουργία αποτεφρωτηρίου νεκρών στα όρια της πνευματικής της δικαιοδοσίας, συγκεκριμένα σε απόσταση τριών μόλις χιλιομέτρων από το κέντρο της πόλεως της Αλεξάνδρειας, επιθυμεί να ενημερώση το χριστεπώνυμο πλήρωμα για τις θέσεις της Εκκλησίας σχετικά με το ζήτημα της καύσης των νεκρών, την οποίαν δυστυχώς επιλέγουν ορισμένοι συνάνθρωποί μας στο πλαίσιο της ελεύθερης προσωπικής επιλογής.

Για την Εκκλησία του Χριστού η επιθυμία ενός ανθρώπου να αποδοθή το σώμα του προς καύσιν μετά τον θάνατό του συνιστά την έσχατη άρνηση προς τον Χριστό, που ήλθε να αγιάση το εν ημίν συναμφότερον, το σώμα και την ψυχή μας. Ο άνθρωπος είναι ψυχοσωματικό ον, το σώμα του δεν είναι ένα απλό όχημα της ψυχής, δεν είναι ένα υλικό αντικείμενο κατώτερο από την ψυχή, όπως πρέσβευαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι· ο άνθρωπος είναι αυτό το ίδιο το έμψυχο σώμα του. Και αυτό το σώμα το τιμά η Εκκλησία, το προσκυνά εν τω Σώματι του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ο οποίος και ετάφη, το προσκυνά στο πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, που και αυτή ετάφη, το προσκυνά εν τοις ιεροίς λειψάνοις των αγίων μαρτύρων, πατέρων και οσίων, το προσκυνά εικονιζόμενο στις αγίες εικόνες, το αγιάζει καθημερινά διά των ιερών μυστηρίων. Ο στόχος της Εκκλησίας δεν είναι να σώση την ψυχή ενός ανθρώπου, αλλά να σώση ολόκληρο τον ψυχοσωματικό άνθρωπο. Γι’ αυτό και ομολογεί περήφανα ότι «προσδοκά ανάστασιν νεκρών» και «ζωήν του μέλλοντος αιώνος» στην Βασιλεία του Θεού, όπου ο καθένας θα βλέπη ένδοξο και θα απολαμβάνη θεωμένο το σώμα του.

Κάθε χριστιανός που αφήνεται στα χέρια του Θεού, κάθε χριστιανός που ελπίζει σε Αυτόν ως Σωτήρα και τον εμπιστεύεται ως Θεό, όσο αμαρτωλός κι αν πιστεύη πως είναι, ομολογεί αυτήν την προσδοκία της αναστάσεως, σεβόμενος το ίδιο του το σώμα. Μπορεί ίσως και να το λερώνη με τα πάθη, να το ευτελίζη με ποικίλες αμαρτίες, αλλά όταν δεν παρεμβαίνη εγωιστικά με την αποτέφρωση στο έργο της φυσικής διάλυσής του μετά θάνατον, όταν αρνείται την καύση του έστω και αμαρτωλού σώματός του, όταν αποδέχεται ότι, κάποια στιγμή που θα πεθάνη, θα ταφή όπως ετάφησαν οι πρόγονοί του, ουσιαστικά κάνει μία ομολογία πίστεως· μία ομολογία πίστεως στην παράδοση της Εκκλησίας που μπορεί να μην την ακολούθησε στη ζωή του, αλλά την αποδέχεται στην έσχατη χρονικά μορφή της. Γι’ αυτό και η Εκκλησία δεν αρνείται να τον κηδεύση εκκλησιαστικά μέσα στο Ναό, να τελή τρισάγια και μνημόσυνα για την ανάπαυσή του, να μνημονεύη το όνομά του στη Θεία Λειτουργία και να προσεύχεται να είναι η μνήμη του προσώπου του αιώνια μέσα στις ακτίνες του φωτός της Βασιλείας του Χριστού.

Το σώμα κάθε χριστιανού αποτελεί κατά τον Απόστολο Παύλο «Ναό του εν ημίν Αγίου Πνεύματος», βαπτισμένο στον Μεγάλο Αγιασμό, μυρωμένο με το Άγιο Μύρο, χρισμένο με το έλαιον του Ευχελαίου, αγιασμένο με το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου μας, με το οποίο και προσμείχθηκε. Πως θα καταφρονήσουμε λοιπόν, αδελφοί μου, πως θα κάψουμε αυτό το σώμα, που κουβάλησε κάποτε μέσα του τον Χριστό, που ακτινοβόλησε κάποτε με την χάρη του Αγίου Πνεύματος, χωρίς η ασυνείδηση αυτή επιλογή να αποτελή όχι απλώς μία τελευταία αμαρτία, αλλά κυρίως μία ανεπίτρεπτη για χριστιανό βλασφημία; Θα πετούσαμε ποτέ στα σκουπίδια ένα ιερό Αγιοπότηρο, ένα ιερό Αρτοφόριο; Μήπως δεν είμαστε κι εμείς κινητά Αρτοφόρια χάριτος, όταν η ίδια η Θεία Χάρις ενήργησε μέσα μας;

Είναι γεγονός ότι την καύση επιλέγουν συνήθως άνθρωποι με μηδενιστική στάση ζωής, που δεν είχαν και δεν ήθελαν ποτέ να έχουν σχέση με τον Χριστό, τα ιερά μυστήρια της Εκκλησίας, τον λόγο του Ευαγγελίου και την μυστηριακή και πνευματική ζωή, άνθρωποι που σε όλη τους την ζωή δηλώνουν άθεοι, άθρησκοι, πολέμιοι η απλώς αρνητές του χριστιανισμού. Η Εκκλησία του Χριστού σέβεται την ελευθερία των πάντων, έχει όμως το αναφαίρετο δικαίωμα και μάλλον την υποχρέωση να ενημερώνη τα μέλη της, που είναι μέλη του Σώματος του Χριστού, σχετικά με τις πνευματικές συνέπειες της κάθε μίας επιλογής. Εδώ δεν χωρά καμία αμφιβολία ότι η Εκκλησία, όταν αρνείται την εκκλησιαστική κηδεία, τα τρισάγια, τα μνημόσυνα και την μνημόνευση των αποτεφρωθέντων, ουσιαστικά αυτό που κάνει είναι να συμφωνεί με την επιλογή εκείνων που δεν θέλουν ούτε την προσευχή της, ούτε την σωτηρία που απορρέει από την ίδια της την υπόσταση. Λέγει ο Χριστός μας «όποιος αρνηθή Εμένα και απορρίψη τους λόγους του Ευαγγελίου μου, θα τον αρνηθώ και εγώ έμπροσθεν του Πατρός Μου». Αυτό δεν θα πρέπη να εκληφθή ως βεβαίωση αντεκδίκησης από πλευράς του Κυρίου μας, αλλά ως τεκμήριο αληθείας ότι κανέναν δεν θα σώση με το ζόρι. Γι’ αυτό και η Ορθόδοξη Εκκλησία, ως το Ένα και Αυθεντικό Σώμα του Χριστού παρατεινόμενον εις τους αιώνας, θέλοντας να είναι συνεπής στον λόγο του Κυρίου, αρνείται να κηδεύση, αρνείται δηλαδή να ψάλη την νεκρώσιμη ακολουθία σε όποιον επιλέξη την αποτέφρωση, ούτε ακόμη να τελέση ένα απλό τρισάγιο για την ανάπαυσή του. Κανέναν δεν κρατά στους σωτήριους κόλπους της με την βία. Η Εκκλησία είναι χώρος ελευθερίας, αλλά και συνέπειας προς την αλήθεια του Ευαγγελίου.

Όποιος ντρέπεται για την γη που τον φιλοξενεί, απ’ όπου προήλθε, και φοβάται την ταφή στα σπλάχνα της, όποιος συμπεριφέρεται με αλαζονεία και με τέτοια έσχατη κακότητα προς το σώμα του και βάζει πιο πάνω από την «λίαν καλή» φύση το εγωιστικό του παρεμβατικό θέλημα, για να αποδείξη τάχα ότι είναι κυρίαρχος του σώματός του κατά τον θάνατο, όποιος δεν ελπίζει στην ανάσταση του σώματός του, όποιος απορριπτει την Εκκλησία, ας αποτεφρωθή. Για την Εκκλησία θα είναι και πνευματικά νεκρός.

Ενδεχομένως κάποιοι να μεμφθούν την Εκκλησία, ίσως στα κοινωνικά δίκτυα να γραφτούν τα γνωστά ανόητα σχόλια ότι τάχα ενδιαφέρεται για τα έσοδα. Αν η Εκκλησία ενδιαφερόταν για τα έσοδα, να είστε σίγουροι ότι δεν θα ηρνείτο τις κηδείες και τα μνημόσυνα των αποτεφρωθέντων. Την Εκκλησία την ενδιαφέρει ένα πράγμα· η εν Χριστώ σωτηρία του ανθρώπου, έστω και του πλέον αμαρτωλού.

Διάπυρος προς τον Θεόν ευχέτης

Ο Μητροπολίτης

† Ο Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας Παντελεήμων