Λίγο έξω από το χωριό Ελληνικό (Λοζέτσι) των Κατσανοχωρίων Ιωαννίνων βρίσκεται η επιβλητική ανδρώα Ιερά Μονή Παναγίας Τσούκας, ένα από τα πιο ιστορικά και ονομαστά μοναστήρια της Ηπείρου. Εδώ το κτιριακό συγκρότημα της Μονής, όπως φαίνεται από την πύλη του εξωτερικού περιβόλου της (κείμενο-φωτος: Ευαγόρας Μαχαιρά)
Πολλά υψώματα της ορεινής Ηπείρου φέρουν την ονομασία «Τσούκα», που σημαίνει ψηλή κορυφή. Και πράγματι, όπως φαίνεται, η Ι. Μονή δεσπόζει στην κορυφή ενός λόφου
Ο ψηλός πέτρινος περίβολος της Μονής δένει αρμονικά με το τοπίο
Η κεντρική είσοδος της Ι. Μονής. Σύμφωνα με την Παράδοση κτίστηκε από τον αυτοκράτορα Ισαάκιο Β΄ Άγγελο Κομνηνό (1185-1195). Σε αυτό συνηγορεί και η επιγραφή του υπερθύρου της εισόδου, που μνημονεύει τη χρονολογία 1190
Το λιθανάγλυφο του υπέρθυρου
Η Μονή είχε κατά το παρελθόν μεγάλη περιουσία και επί τουρκοκρατίας συντηρούσε το Σχολείο του παρακείμενου χωριού Ελληνικό. Αναμίχθηκε επίσης και στο "μεγάλο ξεσηκωμό" του 1821
Η Μονή βρίσκεται σε υψόμετρο 850 μ. Στο βάθος φαίνεται η λίμνη και η πόλη των Ιωαννίνων
Στην είσοδο τα κεριά περιμένουν τους προσκυνητές
Η Ι. Μονή είναι αφιερωμένη στο Γενέσιον της Θεοτόκου
Η Μονή καταστράφηκε το 1736 και ανακαινίστηκε το 1779
Προσκυνήματα που εκτίθενται
Ο ποιητής Κ. Κρυστάλλης (1868-1894), από το χωριό Συρράκο της ευρύτερης περιοχής των Τζουμέρκων, αναφέρει ότι τοιαματικό νερό της Μονής ήταν περιζήτητο σε όλη την Ήπειρο. Στη φωτο οι πηγές στην είσοδο με παραδοσιακά σκεύη
Στο κέντρο του εσωτερικού περιβόλου δεσπόζει το Καθολικό της Μονής. Δεξιά, η στέρνα με το στέγαστρό της
Μετόχια της Μονής υπήρξαν οι Ιερές Μονές Κηπίνας, Ηλιόκαλης, Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κράψης και Χαλασμάτων
Το κτιριακό συγκρότημα της Μονής περιλαμβάνει το Καθολικό, το κωδωνοστάσιο (του 1866), Παρεκκλήσιο της Παναγίας, τη στέρνα, κελλιά και βοηθητικούς χώρους
Η ανέγερση του Καθολικού ανάγεται στο 17ο αι. Είναι χτισμένο με πελεκητές ορθογώνιες λευκές πέτρες. Παρόμοιας τεχνικής είναι οι Ιεροί Ναοί της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο κοντινό χωριό Πλαίσια και της Αγίας Παρασκευής στο επίσης γειτονικό χωριό Πάτερο
Τα θαύματα που μαρτυρούνται από την Παναγία είναι πολλά.
Το επιχρυσωμένο τέμπλο του Καθολικού κατασκευάστηκε το 1789 και φέρει τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας
Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται στο έτος 1779 και μάλλον φιλοτεχνήθηκαν από τον αγιογράφο ιερέα Αθανάσιο Ιωάννου, από το Καπέσοβο του Ζαγορίου. Κτήτωρ φέρεται ο Αλέξιος Παπαϊωάννου
Ο ναός είναι αθωνικού τύπου (μονόκλιτος με χορούς) και δυτικό προστώο
Είναι ορατός ο φυτικός διάκοσμος του τέμπλου
Κατά την παράδοση, η εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου βρέθηκε στην κορυφή του βράχου . Οι κάτοικοι από ευλάβεια έχτισαν σε κοντινή απόσταση ένα εκκλησάκι και την τοποθέτησαν στο εσωτερικό του. Την επόμενη μέρα, όμως, η εικόνα πήγε ξανά και στάθηκε στο ίδιο σημείο που βρέθηκε, πάνω στο βράχο. Αυτό εκλήφθηκε ως θέλημα της Παναγίας και έτσι ανεγέρθηκε το μοναστήρι ακριβώς πάνω από τον τόπο όπου στάθηκε η εικόνα.
Το Αρχονταρίκι του Μοναστηριού
Με μεράκι και φροντίδα, οι εσωτερικοί χώροι του Μοναστηριού διακρίνονται για την αισθητική τους
Η εξωτερική πλευρά του Ι. Βήματος
Η Μονή είναι χτισμένη στο χείλος της χαράδρας του ποταμού Άραχθου. Προσφέρει έτσι μια μοναδική θέα προς αυτήν
Το βάθος της χαράδρας είναι 470 μ.
Πρόσβαση στη μοναδική αυτή θέα υπάρχει στην ανατολική πλευρά του συγκροτήματος
Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τους όγκους των Αθαμανικών ορέων (Τζουμέρκα), που εκτείνονται προς το Νότο
Ο χώρος είναι καλαίσθητα διαμορφωμένος, για να υποδεχθεί τους επισκέπτες
Στη βόρεια πλευρά βρίσκονται οι κήποι της Μονής
Κάθε σημείο έχει τη δική του ομορφιά
Η Μονή πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου, ημέρα κατά την οποία συρρέει πλήθος προσκυνητών