Όσιος Μακάριος ο Αιγύπτιος: Η οπτασία του προφήτη Ιεζεκιήλ και η πνευματική της εξήγηση

Όσιος Μακάριος ο Αιγύπτιος,

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

 Του Οσίου πατρός μας Μακαρίου του Αιγυπτίου
Ομιλίες πνευματικές

Γεμάτες με πολύ μεγάλη πνευματική ωφέλεια

Αποσκοπούν στην πνευματική τελειότητα που οφείλουν να επιδιώκουν οι Χριστιανοί και ν’ ασχολούνται με ζήλο και προθυμία γι’ αυτήν

Ομιλία Α’

1,1

Ο μακάριος προφήτης Ιεζεκιήλ, ο οποίος είδε οπτασία και όραμα θεϊκό και ένδοξο, διηγήθηκε και έγραψε την οπτασία αυτή που είναι γεμάτη από ανέκφραστα και ανεξήγητα μυστήρια που δε μπορούν με λόγια να ειπωθούν. Είδε μέσα στην πεδιάδα ένα άρμα αγγελικό που το έσερναν τέσσερα ζώα πνευματικά, και κάθε ζώο είχε τέσσερις μορφές, μία μορφή λεονταριού και μία μορφή αετού, η άλλη ήταν μοσχαριού και η άλλη μορφή ανθρώπου· και υπήρχαν φτερά πάνω σε κάθε μορφή έτσι ώστε να μη μπορεί να διακρίνει κανείς τα κάτω και τα πίσω μέρη τους.

Και οι ράχες τους ήταν γεμάτες μάτια, και οι κοιλιές τους επίσης ήταν γεμάτες μάτια, και δεν υπήρχε κάποιο μέρος που να μην ήταν γεμάτο από μάτια. Και υπήρχαν τροχοί κάτω από κάθε μία μορφή, και φαινόταν σα να ήταν ο ένας τροχός μέσα στον άλλο, και στους τροχούς υπήρχε πνεύμα.

Και είδε κάποιον που έμοιαζε με άνθρωπο να κάθεται πάνω σ’ αυτά, και κάτω από τα πόδια του να υπάρχει μια λάμψη σαν ζαφείρι, και το αγγελικό άρμα και τα ζώα που το έσερναν μετέφεραν πάνω τους το Δεσπότη, και πήγαιναν μπροστά όπου αυτός ήθελε να πάει. Και είδε να υπάρχει κάτω από το αγγελικό άρμα κάτι σαν χέρι ανθρώπου να το σηκώνει και να το κρατάει.

1,2

Και αυτό που είδε ο προφήτης σε δράμα, ήταν αληθινό και βέβαιο. Φανέρωνε δε κάτι άλλο, και υποδήλωνε μυστικό και θεϊκό γεγονός, «μυστήριο που ήταν κρυμμένο από τους αιώνες και τις γενιές των ανθρώπων», που αποκαλύφθηκε όμως κατά τα τελευταία χρόνια με την έλευση του Χριστού. Διότι έβλεπε ο προφήτης το μυστήριο της ψυχής που επρόκειτο να δεχθεί τον Κύριό της και να γίνει θρόνος δόξης γι’ αυτόν.

Διότι η ψυχή που αξιώθηκε να ενωθεί πνευματικά με το φως του Χριστού και φωτίστηκε από την ηθική ωραιότητα της απερίγραπτης δόξας του, αφού την ετοίμασε για τον εαυτό του για θρόνο και κατοικία, γίνεται ολόκληρη φως και ολόκληρη πρόσωπο και ολόκληρη μάτι· και δεν υπάρχει κανένα μέρος αυτής της ψυχής που να μη είναι γεμάτο από τα πνευματικά μάτια του φωτός, δηλαδή κανένα μέρος της δεν είναι σκοτεινό, αλλ’ ολόκληρη, αφού έγινε φως και πνεύμα και όλη αφού γέμισε μάτια, δεν υπάρχει μέρος σ’ αυτή που να χαρακτηρίζεται κάτω ή πίσω, αλλά από παντού είναι πρόσωπο, διότι έχει έρθει και έχει καθήσει πάνω σ’ αυτήν η απερίγραπτη ηθική ωραιότητα της δόξας του φωτός του Χριστού.

Και όπως ακριβώς ο ήλιος είναι όμοιος από κάθε μεριά δίχως να έχει κάποιο μέρος του που να υστερεί ή που να λείπει, αλλά λάμπει ολόκληρος από παντού με το φως, και είναι ολόκληρος φως, επειδή είναι όλος όμοιος· η όπως ακριβώς η φλόγα, αυτό το φως της φλόγας, είναι όμοιο όλο, και δεν υπάρχει σ’ αυτό πρώτο ή τελευταίο ή μεγαλύτερο και μικρότερο, έτσι και η ψυχή που φωτίστηκε από την απερίγραπτη ηθική ωραιότητα της δόξας του φωτός του προσώπου του Χριστού, και έγινε κοινωνός του αγίου Πνεύματος, και που αξιώθηκε να γίνει κατοικία και θρόνος του Θεού, γίνεται όλη μάτι και όλη φως και όλη πρόσωπο και όλη δόξα και όλη πνεύμα, επειδή την καθιστά έτσι ο Χριστός που τη φέρει και την οδηγεί και τη βαστάει και την ενδύεται, και έτσι την ετοιμάζει και τη στολίζει με πνευματική ωραιότητα.

Διότι λέγει ο προφήτης, «χέρι ανθρώπου ήταν κάτω από το Χερουβείμ», επειδή αυτός είναι που βαστάζεται σ’ αυτή και την καθοδηγεί.

1,3

Τα τέσσερα ζώα που έσερναν το άρμα προεικόνιζαν τους κυριαρχικούς και εξουσιαστικούς λογισμούς της ψυχής. Διότι, όπως ακριβώς ο αετός είναι ο βασιλιάς των πτηνών και το λεοντάρι των άγριων θηρίων και ο ταύρος των ήμερων ζώων και ο άνθρωπος όλης της κτίσης, έτσι ακριβώς είναι και οι κυριαρχικότεροι λογισμοί της ψυχής, δηλαδή η θέληση, η συνείδηση, ο νους και η δύναμη της αγάπης· διότι από αυτούς τους λογισμούς κυβερνάται το άρμα της ψυχής και σ’ αυτούς επαναπαύεται ο Θεός.

Κατ’ άλλη εξήγηση μπορούμε να πούμε ότι αναφέρεται στην επουράνια Εκκλησία των αγίων.

Διότι, όπως εκεί ο προφήτης λέγει ότι τα ζώα ήταν πολύ ψηλά, γεμάτα μάτια, και ήταν αδύνατο σε κάποιον να μετρήσει τον αριθμό των ματιών που είχαν ή το ύψος τους, επειδή δε δόθηκε σε κανένα η δυνατότητα της γνώσης αυτών· και όπως ακριβώς συμβαίνει με τα άστρα του ουρανού, ότι δηλαδή η δυνατότητα του να τα παρατηρούν και να τα θαυμάζουν δόθηκε σε όλους τους ανθρώπους, δε δόθηκε όμως η δυνατότητα του να γνωρίζουν τον ακριβή αριθμό τους και να τα μετρήσουν· και ο,τι συμβαίνει με τα φυτά της γης, το ότι δηλαδή δόθηκε μεν σε όλους η δυνατότητα να τα απολαμβάνουν, σε κανένα όμως δεν είναι δυνατό να γνωρίζει τον αριθμό τους, το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την επουράνια Εκκλησία των αγίων, ότι δηλαδή η δυνατότητα του να μπει κανείς μέσα σ’ αυτή και να την απολαύσει δόθηκε σε όλους όσους θέλουν ν’ αγωνισθούν, το να δει όμως και να μάθει τον ακριβή αριθμό των αγίων μόνο στο Θεό υπάρχει η δυνατότητα αυτής της γνώσης.

Οδηγείται λοιπόν και φέρεται εδώ και εκεί από το άρμα και από το θρόνο των ολόφθαλμων ζώων αυτός που κάθεται πάνω σ’ αυτό (δηλαδή από κάθε μία ψυχή που γίνεται γι’ αυτόν θρόνος και καθέδρα και μάτι και φως), αφού είναι πάνω σ’ αυτή και τη διευθύνει με τα ηνία του Πνεύματος, και όπως ξέρει την καθοδηγεί.

Όπως ακριβώς τα πνευματικά ζώα δεν πήγαιναν όπου αυτά τα ίδια ήθελαν να πάνε, αλλά εκεί που γνώριζε και ήθελε αυτός που καθόταν πάνω στο άρμα και το οδηγούσε, έτσι και εδώ αυτός κατευθύνει και οδηγεί με το Πνεύμα του, και έτσι δεν προχωρούν σύμφωνα με το δικό τους θέλημα· όταν θέλει να έρθει στον ουρανό, και αφού ρίξει το σώμα μπροστά γίνεται ηνίοχος και οδηγεί και φέρνει την ψυχή στους ουρανούς με τη σκέψη· και πάλι όταν θέλει έρχεται μέσα στο σώμα και στους λογισμούς· όταν δε πάλι θέλει την οδηγεί στα πέρατα της γης και φανερώνει σ’ αυτήν παράδοξα και ανεξήγητα μυστήρια.

Ω πόσο καλός και αγαθός και μόνος αληθινός οδηγός!

Με τον ίδιο τρόπο θα δοξασθούν και τα σώματα κατά την ανάσταση των νεκρών, ενώ η ψυχή μ’ αυτό τον τρόπο τώρα προδοξάζεται και είναι ενωμένη με το Πνεύμα.

Συνεχίζεται

Απόσπασμα από το βιβλίο «Μακάριος ο Αιγύπτιος», της σειράς «Φιλοκαλία των Νηπτικών και ασκητικών», των Πατερικών Εκδόσεων «Γρηγόριος ο Παλαμάς». Εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση, σχόλια, Νικήτας Τσιομεσίδης, Θεολόγος.