Page 35 - Συνθετική Βιολογία: Βιοηθική θεώρηση

www.pemptousia.gr Τεύχος 29 / Βιοηθική θεώρηση της Συνθετικής Βιολογίας/ 21 Φεβρουαρίου 2015 ΑΝΑΛΕΚΤΑ

κή θεώρηση των εκάστοτε νεοφανών βιοηθικών διλημ- τών ανήκουν σε διάφορες πολιτισμικές ομάδες, εκ των
μάτων. Η εισαγωγή της βιοηθικής στην κλινική πράξη οποίων η κάθε μία έχει διαφορετικά ηθικά προτάγμα-
και η σύσταση βιοηθικών συμβουλίων εντός των χώρων τα από την άλλη, έστω και αν κάποιες από αυτές (π.χ.
υγείας, όπως τα νοσοκομεία ή τα ιατρικά ερευνητικά οι τρεις μεγάλες χριστιανικές ομολογίες: Ορθοδοξία,
κέντρα, ανέδειξε ακόμη περισσότερο τον επείγοντα και Ρωμαιοκαθολικισμός και Προτεσταντισμός ή οι τρεις
περιπτωτικό χαρακτήρα της βιοηθικής και επέτεινε το μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες: Χριστιανισμός, Ιου-
αίτημα για μία διαδικαστική βιοηθική του «εδώ και δαϊσμός, Μωαμεθανισμός) φαινομενικά τουλάχιστον
τώρα» [2]. αποδέχονται κάποιες κοινές αρχές.

Σχετικά με αυτό το ζήτημα έγινε και συνεχίζει να γί- Υπό αυτές τις συνθήκες καταβλήθηκαν προσπάθειες
νεται μεγάλη συζήτηση στους κύκλους των βιοηθικο- και έγινε μεγάλος διάλογος για τον τρόπο με τον οποί-
λόγων. Το βασικό ερώτημα το οποίο θα μπορούσε να ον η βιοηθική θα κατέληγε σε κοινά αποδεκτές αρχές.
συμπυκώσει την όλη προβληματική είναι το εξής: Ποιό Πρέπει να σημειωθεί ότι, αν και στον διάλογο αυτόν
είναι τελικά το ζητούμενο; Μία βιοηθική η οποία θα συμμετείχαν πολλοί εκπρόσωποι της θεολογίας και
έχει ένα σαφές φιλοσοφικό και ανθρωπολογικό υπόβα- των θρησκειών εν γένει, στο τέλος αποφασίστηκε να
θρο και θα κινείται σε σταθερές αρχές και με συγκε- μην γίνει καμία αναφορά θρησκευτικού περιεχομένου
κριμένα προτάγματα ή μία βιοηθική η οποία θα έχει στις τελικές αρχές της βιοηθικής, αλλά να έχουν αυτές
ως προτεραιότητα την αντιμετώπιση ενός επείγοντος έναν κοσμικό χαρακτήρα, ο οποίος θα τις καθιστούσε
διλήμματος και θα μπορεί, αν κριθεί απαραίτητο, να πιο εύκολα κοινά αποδεκτές. Έτσι, μετά από πολλές
παραμερίσει αρχές και φιλοσοφία ως αγκυλώσεις; συζητήσεις, κατέληξαν οι βιοηθικολόγοι στην σύνταξη
ενός καταλόγου τεσσάρων κοινών αρχών, οι οποίες
Υπήρξαν πολλοί υποστηρικτές και της μιας και της άλ- έμειναν γνωστές στην ιστορία ως κείμενο του Belmont.
λης άποψης. Όσοι επέμεναν σε μία Βιοηθική με πλήρες Οι αρχές αυτές είναι:
περιεχόμενο, αρχές και φιλοσοφικό υπόβαθρο επεσή-
μαιναν τον κίνδυνο της ηθικής αυθαιρεσίας από την 1. Η αρχή της αυτονομίας
σχετικοκρατία μίας καθαρά διαδικαστικής και περι-
πτωτικής ηθικής. 2. Η αρχή της ευεργεσίας

Από την άλλη πλευρά, οι υποστηρικτές της διαδικαστι- 3. Η αρχή της αποφυγής βλάβης και πόνου
κής ηθικής υποστήριζαν ότι μια βιοηθική η οποία ρίχνει
το βάρος της στην φιλοσοφική της αφετηρία, μπορεί 4. Η αρχή της δικαιοσύνης.
τελικά να αποβεί άκαμπτη και αρτηριοσκληρωτική.
Και αυτό, ιδιαίτερα όταν κληθεί να αντιμετωπίσει ένα Η αλήθεια είναι ότι γύρω από τις αρχές αυτές διατυ-
νεοφανές και επείγον ζήτημα, το οποίο θετει νέα δεδο- πώθηκαν διάφορες απόψεις και ασκήθηκε κριτική σχε-
μένα όχι μόνον στο καθαρά ιατρικό ή βιολογικό επίπε- τικά με την λειτουργικότητά τους ή την ευρύτητα του
δο, αλλά και σε επίπεδο αντίληψης της ζωής και του φάσματος των απαιτήσεων την οποία θα μπορούσαν
ανθρώπου. Όταν δηλαδή ενδέχεται δηλαδή να δημιουρ- αν καλύψουν. Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε έως σήμερα,
γηθεί ένας τρόπος αντίληψης και σκέψης άγνωστο στα κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι αποτελούν το
παλαιότερα ηθικοφιλοσοφικά συστήματα[3]. κύριο σημείο αναφοράς και συζήτησης σχετικά με το
ζήτημα των αρχών στη βιοηθική[4].
Όπως ήταν φυσικό και επόμενο τέθηκε το ερώτημα, αν
αυτές οι δύο τάσεις θα μπορούσαν να συνδυαστούν. Σημειώσεις
Με άλλα λόγια, να διατηρηθεί και να αναπτυχθεί από
τη μια ο χρακτήρας της Βιοηθικής ως μίας πρακτικής [1] Πρβλ. Νικολάου Κόϊου, Ηθική Θεώρηση των Τε-
επιστήμης η οποία θα μπορούσε να ανταποκριθεί στα χνικών Παρεμβάσεων στο Ανθρώπινο Γονιδίωμα, σ.
«αιτήματα των καιρών» και από την άλλη, να μην οδη- 224-230.
γηθούν τα πράγματα στην απόλυτη αυθαιρεσία και σε
ηθικό σχετικισμό. [2] Mila Aroskar, Anatomy of an Ethical Dilemma: THE
THEORY, American Journal of Nursing, τ. 4, Απρίλιος
Το δυσκολότερο σημείο στην υπόθεση ήταν να καθο- 1980, σ. 658-660.
ριστούν κοινά αποδεκτές αρχές οι οποίες θα μπορού-
σαν να εφαρμοστούν σε κάθε περίπτωση. Η δυσκολία [3] Για περισσότερα βλ. Johann S. Ach,Christa
αυτή αυξήθηκε, καθώς το περιβάλλον στο οποίογεννή- Runtenberg, Bioethik: Disziplin und Diskurs : zur
θηκε και αναπτύχθηκε η Βιοηθική, αυτό των Ηνωμέ- Selbstaufklärung angewandter Ethik, Frankfurt/Main
νων Πολιτειών κατ’ αρχήν και της Δυτικής Ευρώπης 2002.
(συμπεριλαμβανομένων και χωρών όπως ο Καναδάς
και η Αυστραλία) σε δεύτερο χρόνο, ήταν και είναι ένα [4] A.R. Jonsen, “The Birth of Bioethics”, Special
περιβάλλον πολυπολιτισμικό με αύξουσες τάσεις πο- Supplement, Hastings Center Report 23, τ. 6, 1993.
λυπολιτισμικότητας. Οι πολίτες δηλαδή των χωρών αυ-

Σελίδα 35