Page 43 - Συνθετική Βιολογία: Βιοηθική θεώρηση

www.pemptousia.gr Τεύχος 29 / Βιοηθική θεώρηση της Συνθετικής Βιολογίας/ 21 Φεβρουαρίου 2015 ΑΝΑΛΕΚΤΑ

Δικαιοσύνη και Πνευματική ιδιοκτησία

Η συνέχεια του αφιερώματος στη συνθετική βιολογία μας φέρνει αναπόφευκτα
αντιμέτωπους με μια σειρά ηθικής και νομικής φύσης ζητήματα
http://bit.ly/1l5ibSQ

πως ήδη ειπώθηκε, η διακαιοσύνη είναι μία έννοια τύχει μία κοινωνία την επιστημονική ανάπτυξη. Από
Ό– αρχή, η οποία έχει ιδιαίτερη σημασία για την βι- την αλλοι, ορισμένοι βιοηθικολόγοι αντιτείνουν ότι το
οηθική. Ενεργεί κατά κάποιον τρόπο ως η ασφαλιστική γονιδίωμα του ανθρώπου και του φυσικού κόσμου εί-
δικλείδα τήρησης των υπολοίπων αρχών. Ο ήδη ανα- ναι κοινή κληρονομία και δεν είναι ηθικά αποδεκτό να
φερθείς John Rawls θεωρείται ο κύριος εισηγητής της αποτελεί αντικείμενο κατοχύρωσης προς εκμετάλλευ-
στην βιοηθική. Ο Rawls κάνει λόγο για τη δικαιοσύνη ση. Έτσι πυροδοτήθηκε ένας μεγάλος διάλογος εντός
υπό την διανεμητική της εκδοχή ως ισότητα-ισονομία, της Ε.Ε. για το ποιες ανακαλύψεις μπορούν να απο-
γιαυτό και τις περισσότερες φορές χρησιμοοιεί τον όρο τελέσουν αντικείμενο κατοχύρωσης της πνευματικής
«fairness» και όχι τον όρο «justice». Σύμφωνα με τη ιδιοκτησίας και ποιες όχι. Η νομική κατοχύρωση και
σκέψη του, η κατανομή-καταλογισμός των υποχρεώ- η αποκλειστική εκμετάλλευση κάποιων ανακαλύψεων,
σεων και των οφελών πρέπει να εξεταστεί από την όπως η παραγωγή χιμαιρικών οργανισμών από τα γε-
άποψη ότι οι λιγότερο ευνοημένοι, π.χ., τα παιδιά ή οι νετικά κύτταρα ή η ανθρώπνινη κλωνοποίηση, μπορεί
φτωχοί, πρέπει να μοιραστούν τα οφέλη στην κοινω- να οδηγήσει σε προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπει-
νία εξίσου με όλους τους υπόλοιπους. Το όφελος του ας.
λιγότερο ευνοημένου γίνεται ο κανόνας για την όποια
απόφαση, καθώς και για την χάραξη πολιτικής. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις προτάθηκε ο διαχωρισμός
των βιολογικών ανακαλύψεων σε αυτές που ανήκουν
Η EGE κρίνει ότι η αρχή της δικαιοσύνης αποτελεί το σε όλη την ανθρωπότητα και δεν μπορούν να αποτε-
κλειδί για την ηθική θεώρηση της συνθετικής βιολογίας λέσουν αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας και σε
σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν αυτές που μπορούν να κατοχυρωθούν ως πνευματι-
δεν θα επηρεάσουν μόνο τις γενιές του σήμερα, αλλά κή ιδιοκτησία. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσεται για
και του αύριο. Με βάση τη δικαιοσύνη η βιοηθική κα- παράδειγμα το ανθρώπινο γονδίωμα[2]. Υπάρχει και
λείται να κρίνει και να προστατέψει θεμελιώδη ανθρώ- μία άλλη κατηγορία ανακαλύψεων, αυτές που αποτε-
πινα δικαιώματα, όχι μόνο για τους σημερινούς, αλλά λού προαπαιτούμενο για να προχωρήσει η επιστημο-
και για τους μελλοντικούς πολίτες[1]. νική έρευνα, οι οποίες ωστόσο παρέχουν γνώχεις και
πληροφορίες τόσες πολλές, ώστε είναι αδύνατο να τις
Πνευματική ιδιοκτησία διαχειριστεί και να τις αναπτύξει ένας και μόνον επι-
στημονικός οργανισμός, ώστε να μπορέσει να διεκδι-
Μέσα από την αρχή της δικαιοσύνης κρίνεται και το κήσει την κατοχύρωση της πνευματικής τους ιδιοκτησί-
ζήτημα της πνευματικής ιδιοκτησίας, το οποίο ανακύ- ας. Έτσι προτείνεται η δημόρια διάθεσή τους, ώστε να
πτει από τις καινοτόμες ανακαλύψεις στον χώρο της προαχθεί η έρευνα. Για τη συνθετική βιολογία, τέτοια
συνθετικής βιολογίας. Ένας από τους βασικούς παρά- περίπτωση αποτελούν οι βιολογικοί δομικοί λίθοι, τα
γοντες που θεωρείται ότι συνετέλεσαν στην ανάπτυξη λεγόμενα biobricks στα οποία αναφερθήκαμε στο πρώ-
της επιστμονικής έρευνας και καινοτομίας στις δυτικές το κεφάλαιο.
κοινωνίες, είναι η προστασία των πνευματικών δικαι-
ωμάτων από μία ανακάλυψη και η δυνατότητα εκμε- Εκείνο που πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι αν και η
τάλλευσή της από τον επιστήμονα προς ίδιον όφελος. κατοχύρωση της πνευματικής ιδιοκτησίας αναγνωρίζε-
Η προστασία και η εμετάλλευση της πνευματικής ιδιο- ται διεθνώς, οι κανόνες της λειτουργίας της και η πρα-
κτησίας απασχόλησε και τους επιστήμονες της γενετι- κτική της ορίζονται σε εθνικό επίπεδο. Έτσι δεν μπορεί
κής και της βιοτεχνολογίας. Ωστόσο, το κατά πόσον η να γίνει εύκολα λόγος για κοινή βιοηθική αντιμετώπιση
αναλάλυψη ενός οργανισμού, ή του γονιδιώματός του στο ζήτημα αυτό.
μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο του λεγόμενου
patenting, αυτό θεωρήθηκε ιδιαίτερα συζητήσιμο και
αμφιλεγόμενο. Σημειώσεις
[1] Ό.π., σ. 45.
Πολλοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι η προστασία [2] Ό.π., 46.
της πνευματικής ιδιοκτησίας μέσω της κατοχύρωσης
της πατέντας είναι ο γρηγορότερος τρόπος για να επι-

Σελίδα 43