Page 15 - karampelias-agioskosmas

κλεφτών και η παθητική μορφή της διδασκαλίας του Κοσμά δεν
συμβιβάζονταν ως κοινή στάση ζωής απέναντι στον κατακτητή» .
36

Ωστόσο, ο ίδιος, λίγο πιο πέρα, σημειώνει:

Αλλά κι ο Κοσμάς από μιαν άποψη θα πρέπει να θαύμαζε μάλλον
τους κλέφτες. Αυτοί είταν οι πιο άτρομοι και οι πιο συνεπείς στην πίστη
τους. Παράδειγμα κλέφτη δεν υπάρχει που να λιποψύχησε και ν’
αρνήθηκε την πίστη του, ακόμα και κάτω από τα φριχτότερα

βασανιστήρια. Εξισλαμισμός κλέφτη σε όλη την τουρκοκρατία δεν
37
αναφέρεται ούτε ένας .
Επειδή, όμως, κατά την τελευταία περίοδο της δραστηριότητάς του
Κοσμά, πυκνώνουν στις διδαχές του οι αναφορές στο «ποθούμενον», οι
επικριτικές αποστροφές εναντίον των Τούρκων, ακόμα και οι αναφορές
στη σημασία των όπλων, ο Γκιόλιας παραδέχεται με αφοπλιστική
ειλικρίνεια :
38

Από τη γνωριμία του με τους κλέφτες άρχισε ο ίδιος να μιλάει
γενικά για το «ποθούμενον» και να λέει στους ραγιάδες πως η εργασία
του «ανήκει στο γένος». Τότε πιο πολύ ευλογεί τα βουνά και βλέπει πως
το ντουφέκι είναι χρήσιμο και απαραίτητο: «Θα σας ζητήσουν τα
ντουφέκια· να έχετε διπλά· να δώσετε το ένα και να κρατήσετε το άλλο.
Ένα ντουφέκι εκατό ψυχές θα σώση».

Ο Κώστας Σαρδελής, εξάλλου, επικρίνοντας τις απόψεις του
Γκιόλια, σημειώνει, προς αντίκρουσή του, τη μαρτυρία του διοικητή της
Πάργας στον Γενικό Προβλεπτή της Κέρκυρας: «Οι αγιώται επήγαν εις
39
συνάντησίν του ένοπλοι, ως και οι Μαργαριτιώται…» Πάντως, είτε
πρόκειται για σταδιακή μεταστροφή των απόψεων του Κοσμά, είτε για
απόκρυψή τους πίσω από τον μανδύα της νομιμοφροσύνης, εξ
αντικειμένου το κήρυγμά του, η αντίσταση στους εξισλαμισμούς, η
επιμονή στη χρήση της ελληνικής γλώσσας, τέλος, η δημιουργία ενός

36 Μ. Γκιόλιας, Ο Κοσμάς…, ό.π., σ. 151· Μ. Μαμασούλα, Ο βίος του Αγίου Κοσμά, ό.π.
36

37 Μ. Γκιόλιας, Ο Κοσμάς…, ό.π., σ. 153.
38 Μ. Γκιόλιας, ό.π., σ. 156.
39 Κ. Σαρδελής, Απόκριση στο βιβλίο του κ. Μάρκου Γκιόλια, «Κοσμάς ο Αιτωλός και η
εποχή του», ή, πώς παραχαράσσεται η ιστορία, Το Ελληνικό Βιβλίο, Αθήνα 1972, σ. 9.

14