Page 16 - karampelias-agioskosmas

κινήματος που ξεσήκωνε τους ραγιάδες, ενσταλάζοντάς τους την
περηφάνια για την ελληνικότητα και την πίστη τους, θα ερχόταν
αναπόφευκτα σε σύγκρουση με τους Οθωμανούς.

Πράγματι, είναι αξιοσημείωτη η εμμονή του Κοσμά στην
παρέμβαση σε περιοχές όπου ο ελληνισμός και η ορθοδοξία τελούσαν εν
κινδύνω. Η Μ. Μαμασούλα, στη διατριβή της, έχει καταγράψει τα χωριά
που επισκέφτηκε ο Αιτωλός. Διαβάζουμε ενδεικτικά: η Θεσπρωτία
περιλάμβανε 190 χωριά και γνωρίζουμε πως ο Κοσμάς δίδαξε σε 73 από
αυτά. Στα δεκαοκτώ από αυτά οι χριστιανοί κάτοικοι είχαν εξωμόσει στο
Ισλάμ (απόγονοί τους είναι οι Τσάμηδες). Στην περιοχή του Δελβίνου, στη
Βόρειο Ήπειρο, όπου η χρήση της ελληνικής γλώσσας απειλούνταν με
εξαφάνιση, ο Πατροκοσμάς επισκέφθηκε τα 49 από τα 118 χωριά της
περιοχής και ίδρυσε 32 σχολεία!

Το τέλος

Το τέλος του Κοσμά θα έλθει στο Μπεράτι. Για την πρώτη επίσκεψή
του εκεί, υπάρχει μία «Σημείωση», γραμμένη στην αριστερή πλάκα,
εσωτερικά, σε μηναίο του Μαρτίου, που ανήκει σε εκκλησία του Κάστρου
του Βερατίου: «Εις τους χιλίους επτακοσίους εβδομήκοντα επτά εις τας
είκοσι δύο του αυγούστου μηνός επέρασεν ένας ασκητής και αγιώτατος
άνθρωπος..., ήλθεν και εδώ εις τα Βελεγράδια και μας εδίδασκεν άγια
λόγια και εθαύμασαν οι χριστιανοί από τας διδαχάς αυτού και έπηραν
τόσον φόβον οι χριστιανοί και μάλιστα οι γυναίκες έκοψαν να μη φορούν
‘ποκάμισα κόκκινα και άλλα κεντημένα με χρυσάφι και πολλά πράγματα
έκαμεν οπού τις ημπορεί να τα γράψη...» . Σε δεύτερη «σημείωση» που
40
παρουσιάζει ο Σπυρίδων Λάμπρος στον «Νέο Ελληνομνήμονα» του 1910,
διαβάζουμε: «Τω 1777 Αυγούστου 22 ημέρα Τρίτη ήλθεν εις ασκητής
καλούμενος Κοσμάς ιερομόναχος...· και μετά δεύτερον χρόνον πάλιν

ήλθεν εις Μουζακιάν και έφθασεν εις το χωρίον Κολικόνδησι και τον
έπνιξαν με σχοινί και τον έρριψαν εις τον ποταμόν και τον έβγαλαν και

40 Ι.Κ.Δ., “Ενθυμήσεων”, ήτοι χρονικών “Σημειωμάτων” συλλογή Β΄», του Σπ. Λάμπρου,
Νέος Ελληνομνήμων, τ. 16, 1922, σσ. 412-413.

15