Page 17 - koutsos-papadiamantis

αγίου Ελισσαίου ήταν καταπληκτικές σύμφωνα με μαρτυρίες πολλών

εκκλησιαζομένων και μάλιστα σημαντικών προσώπων.
Ο Παπαδιαμάντης, όταν έψελνε, συμμετείχε ολόψυχα στο νόημα

των τροπαρίων και τα απέδιδε ανάλογα, ώστε αυτή την συγκίνηση να την
μεταδίδει και στους άλλους. Το εκκλησιαστικό του βίωμα δεν ήταν σαν

το ράσο που έβγαζε, όταν τελείωνε η ακολουθία, αλλά το είχε πάντα μέσα
του και στο γραφείο, όπου εργάζονταν, και στις επαφές του με τους άλλους

ανθρώπους.
Το συμπέρασμα βγαίνει από μόνο του. Ο Παπαδιαμάντης ήταν ένας

γνήσιος ορθόδοξος χριστιανός αλλά και ένας αληθινός Έλληνας,
βλαστάρι του γνήσιου λαϊκού μας ελληνικού πολιτισμού. Μέσα στο έργο

του ο Παπαδιαμάντης μιλάει για την αρετή και την κακία, για τον αγώνα
της εξύψωσης του ελληνικού έθνους, για τον Χριστιανισμό, που γι' αυτόν

δεν είναι μόνο τυφλή πίστη, είναι σύστημα ζωής και αλήθειας. Επίσης
μιλάει για την πολιτική κατάντια του καιρού του και προτείνει μέτρα για

την ηθική ανάπλαση, μέτρα για την παιδεία, το χτύπημα του
λογιοτατισμού και την αληθινή ανόρθωση της παιδείας, με το ζωντανό

πνεύμα της λαϊκής παράδοσης. Χτύπησε τους γραμματοσοφιστές, τους
τοκογλύφους και τους δημαγωγούς. Παρουσιάζεται πατριώτης με τα μάτια

της ψυχής του γυρισμένα σε ένδοξες εποχές και κλαίει την παρακμή του
ιδανικού της Μεγάλης Ιδέας στις ψυχές των συγχρόνων του. Επίσης μιλάει

με πόνο για τη λαϊκή ζωή και για το σεβασμό του προς τους ταπεινούς και
καταφρονεμένους. Με την ιδιότυπη γλώσσα του, που με τη συνεχή της

εξέλιξη έφτασε στον ατόφιο δημοτικό λόγο, παρ' όλη την αντίθεσή του
στον ακραίο ψυχαρισμό, παρουσίασε μια θρησκευτικότητα βασισμένη

στις αρχές των πρώτων Χριστιανών. Υποστήριξε από τη μια πλευρά την
πνευματική αναγέννηση, ενώ από την άλλη, στενά δεμένος με την

παράδοση, προσπάθησε να την ανασύρει στη ζωή. Μακριά από τους
λογίους, τους δημοσιογράφους και την κοινωνία της εποχής του, ζήτησε

στα γραφικά ξωκκλησάκια, στους απλούς κι αδιάφθορους ανθρώπους του
λαού, στη φύση, στη μοναξιά και τη σιωπή, στην ψυχική και πνευματική

απομόνωση, να απαλύνει την απαισιοδοξία του για τη ζωή, για
το «μάταιον, το συνθηματικόν και αγοραίον πάσης ανθρώπινης αξίας».

16