Page 37 - milenkovits-palamas

Το επιχείρημα αυτό συνεχίζεται και στο τρίτο βιβλίο. Ο Βαρλαάμ απέρριπτε
μέθεξη της χάριτος και θεωρούσε σύμφωνα με τον Παλαμά αιρετικό και

Μασσαλιανό τον Γρηγόριο Νύσσης ο οποίος ομιλεί για αυτήν. Αν έβλεπαν τον Θεό
οι άνθρωποι θα γίνονταν άγγελοι, αλλά ο καλύτερος από εμάς απέχει πολύ απο τον

κατώτερο των αγγέλων. Να γινόμασταν ακόμα και άγγελοι η κατάσταση δεν θα
άλλαζε, εφόσον ούτε αυτοί βλέπουν τον Θεό. Ο Παλαμάς απαντά, ότι αν ο βασιλιάς

επιτρέψει σε στρατιώτη να του μιλήσει κατά πρόσωπο, ο στρατιώτης δεν προάγεται
102
σε στρατηγό. Ο Μωϋσής που αξιώθηκε να δεί τον Θεό δεν έγινε όμως άγγελος .

Πρός αποφυγή της παραπάνω συνέπειας ο Βαρλαάμ θεωρούσε κάθε ενέργεια

κτιστή, αλλά η ουσία, της οποίας οι ουσιώδεις ενέργειες θα ήταν κτιστές, θα ήταν

και αυτή κτιστή . Σύμφωνα με τον Παλαμά η κατανόηση των ενεργειών έχει να
103
κάνει με τον σχεσιακό τους χαρακτήρα, κάτι που τελικά θα εκφρασθεί ώς

εκκλησιαστικός πυρήνας της μετοχής. Εάν η ενέργεια υφίσταται μόνο ώς αναλογική

συν-ενέργεια, αυτή η συν-ενέργεια δεν αναφέρεται μόνο στην κάθετη σχέση μετά

104
του Θεού, άλλα επίσης και στην οριζόντια σχέση μεταξύ των πλασμάτων . Κατά
τον Μέγα Βασίλειο, ο Θεός δεν κοινωνεί πρός το κιστό κόσμον κατ΄ουσίαν, αλλά

κατ΄ενέργεια οφείλεται ακριβώς είς την οντολογικήν διαφορά της ουσίας αυτού και

της ουσίας των κτιστών όντων. Ο κτιστός κόσμος δεν προήλθε είς το είναι εκ της

ουσίας του Θεού, αλλά εκ του μή όντος διά μόνης της βούλησής Του, η όλη

οντολογική υπόσταση του κόσμου εξαρτάται από τις ενέργειες του Θεού, οι οποίες

105
εκφράζουν την βούληση του .

102 Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, 3, 3, 5, σ. 591-593.
103 Υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων, 3, 3, 6, σ. 593-595.
104 Π. Ν. Λουδοβίκος, «Ο Μόχθος της Μετοχής» θεσσαλονίκη 2010, σ. 41.
105 Γ. Μαρτζέλου, «Ουσία και ενέργια του Θεού κατά τον Μ. Βασίλειο» Θεσσαλονίκη 1993, σ.
91-92.

36