Page 2 - karabelia-euagrios-ΟΚ

6
Έτσι, άλλοτε χαρακτηρίστηκε ως «πιο ωριγενιστής από τον Ωριγένη» , ενώ
7
κάποιοι μίλησαν για «ευαγριανή πνευματικότητα» . Ήδη από τα τέλη του ΙΖ΄ αιώνα
παρουσιάζονται υπέρμαχοι της θεολογικής διδασκαλίας του Ευαγρίου, όπως ο
LemaindeTillemont, ο οποίος δεν μπορεί να κατανοήσει ως ιστορικός τη συνοδική
του καταδίκη. Έτσι γράφει τα εξής: «Εναπόκειται στον Θεό, που οι κρίσεις του είναι
αδιάβλητες, να γνωρίζει την αλήθεια των κατηγοριών που προσήψαν στον Ευάγριο.
Όσο για εμάς, ό,τι μπορούμε να πούμε, είναι ότι το έγκλημα του Ωριγενισμού είναι
κοινό σε πολλά πρόσωπα που μπορούμε δικαιολογημένα να πιστεύουμε πως υπήρξαν
πολύ καλοί χριστιανοί. Αυτό που μας μένει από τα γραπτά του Ευαγρίου, δεν
8
καταδικάζει κανέναν από όσους γνωρίζουμε» .Αυτήν την κρίση του διάσημου
ιστορικού, την επανέλαβε τον επόμενο αιώνα, ο G. Fontanini: «Για την ορθότητα
τόσων κατηγοριών, που προσάπτονται στον Ευάγριο, ο Θεός είναι κριτής. Υπέρ αυτού
όμως είναι ότι το σφάλμα του Ωριγενισμού αποδόθηκε ακόμη και σε άνδρες που
9
θαυμάζονταν για την αγιότητά τους .
Το 1893 ο Zöckler έκανε μια σημαντική ανακάλυψη: παρατήρησε ότι το
κείμενο δύο παραπομπών του αγίου Μαξίμου του Ομολογητού στον Ευάγριο
10
βρισκόταν κατά λέξη σε έναν από τους αντιωριγενικούς αναθεματισμούς του 553 .
Όμως αυτό ήταν ένα μεμονωμένο κείμενο, παρμένο από ένα άγνωστο έργο. Γι’ αυτό
και ο ίδιος ο Zöckler ομολογούσε πως δεν έβρισκε τίποτε από αυτά που γνώριζε
απευθείας από το έργο του Ευαγρίου, το οποίο να δικαιολογεί την αυστηρή
ετυμηγορία που απαγγέλθηκε εναντίον του από την αρχαία εκκλησιαστική
11
παράδοση . Γι’ αυτό και ο L. Duchense στον ΙΙΙ° τόμο τής
Histoireanciennedel’Église, που εκδόθηκε το 1910, έγραφε: «Στη σχολή του
Βασιλείου και του Γρηγορίου δεν μπορεί να έμαθε να περιφρονεί τον Ωριγένη. Όπως

6 Βλ. Urs Von Balthasar, «Metaphysik und Mystik des Evagrius Ponticus», ZAM, 1939, σ. 32: «Er ist
origenistischer als Origenes, und von diesem Origenismus her, darin behält Bousset Recht, ist allein die
evagrianische Mystik zu vestehen».
7 Βλ. I. Hausherr, «Le Traitè de l’Oraison de Évagre le Pontique (Psedo-Nil)», Extrait de la RAM, XV,
1934, σ.117.
8 Βλ. L. de Tillemont, Mémoires pour servir à l’histoire écclesiastique des six premiers siècles, t. X,
Paris, 1705, σ. 381.
9 Βλ. G. Fontanini, Historia Literaria Aquilejensis, V, 9, Rome, 1742, σ. 317: «De justitiatot
accusationum, quae in Euagrium cumulantur, Deus judex est. Proeo interim stat, quod crimen
Origenismi viris etiam sanctitate venerandis fuerit impactum: quos inter Chrysostomo primas deberi,
anullo ignoratur. Scripta Evagrii, quae, supersunt, passim laudari certissimum est, etiam quae
Rufinum interpretem habuerunt». Πρβλ. PL 21, 203Α.
10 Βλ.O.Zöckler, Evagrius Pontikus. Seine Stellung in der altchristlichen Literatur – und
Dogmengeschichte, Minich, 1893, σσ. 86-87.
11 Ο Zöckler έκλεινετηνμελέτητουγιατονωριγενισμότούΕυαγρίου (σσ. 82-91)
εκφράζονταςτηνευχήναδημοσιευθούντασωζόμεναστααρμενικάκαιμέχριτότεανέκδοταέργατου: «Wenn
das von ihm schriftlichHinterlassene oder von seinen Schülern nach Vorträgen von ihmschriftlich
Aufgezeichnete einst in vollerem Umfange zu unserer Kenntnis gelangt sein wird, werden wir sein
Verhältnis sowohl zum Origenismus wie zu den etwa sonst noch ihn beeinflussenden
Lehreinseitigkeiten mit grösserer Sicherheit, als dies augenblicklich möglich ist, zubestimmen im
stande sein», ό.π., σ. 91.

2