Page 3 - karabelia-euagrios-ΟΚ

όλοι οι μορφωμένοι μοναχοί, τον διάβαζε πολύ. Εντούτοις, σε ό,τι έγραψε ο ίδιος, δεν
12
βρίσκεται ούτε ίχνος από ωριγένειες πλάνες» .
Την ίδια υποστηρικτική γραμμή προς τον Ευάγριο ακολουθεί και ο F.
Cavallera όταν προσπαθεί να εκτιμήσει και να αξιολογήσει τις μαρτυρίες που έχει
στη διάθεσή του σχετικά με τις ωριγένειες έριδες. Έτσι θεωρεί ότι: «Είναι αδύνατον
να βρούμε στην εκκλησιαστική λογοτεχνία της εποχής εκείνης, πλην της πολεμικής του
Επιφανίου και, εν συνεχεία, των Θεοφίλου και αγίου Ιερωνύμου, κάποιο αξιόλογο
ίχνος των ωριγένειων λαθών που να έτυχαν συστηματικής έκθεσης και υπεράσπισης,
είτε στην Ανατολή, είτε ακόμη λιγότερο στην Δύση… Είναι αλήθεια ότι, σε ό,τι αφορά
στον Ρουφίνο ή τον Ιωάννη, οι εχθροί τους, στην αδυναμία τους να παραθέσουν
φράσεις καθαρά επιλήψιμες, αναγκάστηκαν να στρεψοδικήσουν πάνω σε λέξεις, να
υποθέσουν αποσιωπήσεις και να λένε μαύρο αυτό που συνήθως σημαίνει άσπρο,
δηλαδή να τους κατηγορήσουν… να παραποιήσουν ψευδώς τις σκέψεις τους. Είναι
προφανές ότι τα επιχειρήματα της πολεμικής τους δεν είναι αρκετά για έναν
αμερόληπτο ιστορικό. Το να πάρουμε κατά γράμμα τις διαβεβαιώσεις τους, ακόμη και
εκείνες που προέρχονται από την πένα τού αγίου Ιερωνύμου, είναι παραποίηση των
δεδομένων της υπόθεσης εργασίας κι έκθεση σε βαριά πλάνη. Η εξέταση των τάσεων
δεν μπορεί να αντικαταστήσει την επιβεβαίωση των γεγονότων και την αντικειμενική
βαρύτητα των εγγράφων. Όπως θα δούμε, μόλις πέρασε η ταραχή, δεν γίνεται πια λόγος
για τον ωριγενισμό και για τον τρομερό κίνδυνο που αποτελούσε, ως την ημέρα, που,
ενάμιση αιώνα αργότερα, στα χρόνια του Ιουστινιανού, το ξύπνημα της διαμάχης θα
φανεί κατάλληλο για να ξεφορτωθούν τους ανυπάκουους αντιπάλους στις χριστολογικές
13
έριδες» .

Η διδασκαλἰα του Ευαγρίου στο μικροσκόπιο της Θεολογικής Γραμματολογίας

Χάρη στον W. Bousset, το 1923, αποδείχθηκαν για πρώτη φορά οι δεσμοί της
14
μεταφυσικής του Ευαγρίου με τη σκέψη του Ωριγένη . Η EvelynWhite παρατηρεί
εύστοχα ότι ο Ευάγριος θα είχε πεθάνει την παραμονή της μεταστροφής τού
Θεοφίλου. Έτσι γράφει δικαιολογημένα: «ο Ευάγριος, ευτυχής λόγω του κατάλληλου
χρόνου του θανάτου του, πέθανε ακριβώς πριν κορυφωθεί η ωριγένεια κρίση, όμως δεν
15
υπάρχει αμφιβολία πως ήταν το διανοητικό κέντρο της Ωριγένειας παράταξης» .
Παραδέχεται λοιπόν, στηριζόμενη στον Παλλάδιο, ότι στο περιβάλλον των
ωριγενιστών μοναχών αναγιγνώσκονταν και μελετούνταν τα έργα του Ωριγένη,

12 Βλ. L. Duchense, Histoire ancienne de l’Église, 3 vol., Paris, 1907-1910, σ. 41.
13 Βλ. Cavallera, Saint Jérôme, sa vie et son œuvre, 2 vol., Louvain, 1922, σ. 204.
14 Βλ. W. Bousset, Apophthegmata, Studien zur Geschichte des ältesten Mönchtums, Tübingue, 1923,
σσ. 281-341: Euagriosstudien.
15 Βλ. E. White, Monasteries of the Wâdi’ n Natrûm, Part II, The history of the monasteries of Nitria
and of Scetis, New York, 1932, σ. 86: «Evagrius, felix opportunite mortis, died just before the
Origenist crisis came to a head, but there is no doubt that he was the intellectual center of the
Origenist party».

3