Page 4 - karabelia-euagrios-ΟΚ

προσθέτοντας: «όμως δεν υπάρχει έρεισμα, πέρα από εχθρικές διαβεβαιώσεις, να
δείξει ότι κάποια ανορθόδοξη διδασκαλία αυτού του δασκάλου υποστηρίχθηκε ή
16
διδάχθηκε από οποιοδήποτε μέλος της ομάδας» . Και πιο κάτω συνεχίζει στο ίδιο
πνεύμα: «Θα ήταν δύσκολο να ειπωθεί ποια διδασκαλία του Ωριγένη υποστηρίχθηκε
από την ομάδα της Νιτρίας, εκτός από εκείνης της πνευματικής φύσης του Θεού
εναντίον της ανθρωπομορφικής όψης- μια διδασκαλία όχι αποκλειστικά του
17
Ωριγένους» .
Στη συνέχεια, το 1934 ο I. Hausherr, κατέληγε έτσι τη μελέτη του για το
δοκίμιο Περὶ Προσευχῆς του Ψευδο-Νείλου: «Το δίκαιο είναι με τους Σύριους: ο
συγγραφέας του “Περὶ Προσευχῆς”, είναι ο Ευάγριος ο Ποντικός. Ξαφνικά, αυτός
ξαναπαίρνει στην ιστορία του μυστικισμού μια θέση πρώτης τάξης, πιο πάνω ακόμη απ’
ό,τι ο Διονύσιος για την Ανατολή. Στην Ανατολή, ο Διονύσιος ήρθε πολύ αργά, αφού
ήδη οι πνευματικοί κατείχαν μια διδασκαλία οριστικά οργανωμένη από τον Ευάγριο και
μεταδομένη διαμέσου του Ιωάννου της Κλίμακος, του Ησυχίου, του Μαξίμου, του
Νικήτα Στηθάτου έως τους βυζαντινούς ησυχαστές· από τον Φιλόξενο της Mabboug,
τον Ισαάκ της Νινευή, τον Ιωάννη Bar-Kaldoun, ως τον Bar-Hebraeus, για τη Συρία…
Τώρα που αναγνωρίσαμε τον Ευάγριο στον ψευδοσιναΐτη Νείλο, θα πρέπει να μιλάμε
για την «ευαγριανή πνευματικότητα»όταν θα σκιαγραφούμε τη μεγάλη ανατολική
μυστικιστική σχολή, που διήρκεσε από τον τέταρτο ως τον δέκατο πέμπτο κι ακόμη ως
18
τον εικοστό αιώνα …» . Ο Ιουστίνος Μωϋσέσκου το 1937, ο μοναδικός την εποχή
εκείνη Έλληνας μελετητής του ευαγριανού έργου, στη διδακτορική του διατριβή
θεωρεί τον Ευάγριο ως «ἰδιαζούσης σπουδαιότητος φυσιογνωμίαν τῆς Ἐκκλησίας» και
19
«πατέρα τῆς βυζαντινῆς μυστικῆς» . Η αναγνώριση της επιρροής που άσκησε ο
Ευάγριος ο Ποντικός στον ανατολικό και δυτικό μυστικισμό υπογραμμίζεται ακόμη
20
και από τον UrsVon Balthasar . Ωστόσο, ο UrsVonBalthasar, στη διεισδυτική του
μελέτη MetaphysikundMystikdesEvagriusPonticus, σε ένα σχεδίασμα της ευαγριανής
μεταφυσικής,εξηγώντας το δια του ωριγενισμού, δεν δίσταζε να γράψει για τον
21
Ευάγριο ότι «είναι πιο ωριγενιστής κι απ’ τον Ωριγένη» .

Ωστόσο,αναμφισβήτητο ορόσημο για την αξιολόγηση, εκτίμηση και εξέλιξη
της επιστημονικής κοινότητας απέναντι στο πρόσωπο και το έργο του Ευαγρίου του
Ποντικού αποτελεί η μελέτη του AntoineGuillaumont, Les “KéphalaiaGnostica”

16 Βλ. E. White, ό.π.,σ.128: «but thereis no evidence beyond hostil assertions to show that any
unorthodoxdoctrine of that teacher was held or taught by any member of thegroup».
17 Βλ. E. White, ό.π.,σ. 134, σημείωση 2: «It would be hard to say what doctrine of Origen was held by
the Nitrian group except that they maintained the spiritual nature of God as against the
Anthropomorphic view - a doctrine certainly not peculiar to Origen».
18 Βλ. I. Hausherr, «Le Traitè de l’Oraison d’Evagre le Pontique (Psedo-Nil)», Extrait de la RAM, XV,
1934, σ.117· βλ. επίσηςτουΙΔΙΟΥ, «Les grands courants de la spiritualité orientale», OCP 1, 1935, σσ.
123-124.
19 Βλ. Ἰ. Μωϋσέσκου, Εὐάγριος ὁ Ποντικός, Βίος- Συγγράμματα- Διδασκαλία, Ἀθῆναι 1937, σ. 153.
20 Βλ. Urs Von Balthasar «Metaphysik und Mystik des Evagrius Ponticus», ZAM, 1939, σ. 31: «Neben
dieser äusseren Ehrenrettung läuf parallel die wachsende Erkenntnis, dass Evagrius nicht nur der fast
unbeschrankte Herrscher der gesamten syrischen und byzantinischen Mystik ist, sondern auch die
abendländische Mystik und Aszetik in ganz ausschlaggebender Weise beeinflusst hat».
21 Βλ. Urs Von Balthasar, ό.π., σ. 32.

4