Page 24 - karabelia-euagrios-ΟΚ

ψυχής, αλλά η έκφρασή της 106 . Ο Ευάγριος σε καμία περίπτωση δεν υιοθετεί την
πλατωνική διαρχική ανθρωπολογία, ούτε μπορεί να χαρακτηριστεί ως οπαδός της
πλατωνικής νοησιαρχίας 107 . Στο σύστημά του δε σώζεται μόνο το πνεύμα, ο νους,
αλλά ολόκληρη η ψυχοσωματική υπόσταση του ανθρώπου 108 . Η πρόσληψη
ολόκληρης της ανθρώπινης φύσης από το θεάνθρωπο σημαίνει την συμπερίληψη και
της σωματικότητας από τον Χριστό. Αναγνωρίζεται εδώ και η βασικότερη διαφορά
μεταξύ θεολογίας και φιλοσοφίας, χριστιανισμού και γνωστικισμού· σ’ αντίθεση με
τα διαρχικά συστήματα που προτείνουν την αποσάρκωση του ανθρώπου, ο Ευάγριος
προβάλλει την ενσάρκωση του Θεού. Η σύνδεση του κακού με το υλικό στοιχείο
είναι άποψη φιλοσοφική, που δεν έχει καμία σχέση με το χριστιανικό κήρυγμα. Όπως
πολύ σωστά σημειώνει ο G. Bunge «η “ἐν Χριστῷ” ανακαίνιση δεν περιορίζεται μόνο
στην πνευματική σφαίρα, αλλά περιλαμβάνει και την ύλη, η οποία βρίσκεται και πάλι
στην υπηρεσία του πνεύματος» 109 .

Ο Ευάγριος και το πρόβλημα του κακού

Αντιγνωστική είναι και η ερμηνείαπου δίνει ο Ευάγριος στο πρόβλημα του
κακού. Η προέλευση του κακού και η καταγωγή του πονηρού αναγνωρίζονται ως
αποτελέσματα της προσωπικής ύπαρξης που διαχειρίζεται καταχρηστικά την
ελεύθερη θέλησή της 110 . Η διδασκαλία της αποκατάστασης είναι ένα θεολογούμενο,
που αποκαλύπτει τη σχέση του Ευαγρίου με τους ωριγένειους κύκλους της εποχής
του. Γι’ αυτό, κάθε φορά που εισέρχεται σε θέματα εσχατολογίας είναι επιφυλακτικός
και προσεκτικός, χρησιμοποιώντας μία γλώσσα εντελώς αποκρυφιστική, καθώς
γνωρίζει ότι οι διδασκαλίες αυτές μπορούν εύκολα να παρεξηγηθούν 111 . Ο υπαινιγμός
της αποκατάστασης παρατηρείται στα σημεία εκείνα, όπου αντιπαραβάλλεται η
αρετή με την κακία. Στα χωρία αυτά, η αρετή χαρακτηρίζεται ως ον, ενώ η κακία
αποδεικνύεται ως μη ον. Τα σπέρματα της αρετής είναι ανεξάλειπτα· αντίθετα, η
κακία είναι μία επιγεννητική δύναμη που τελικά εξασθενεί και διαγράφεται 112 .
Μοναδική, λοιπόν, προϋπόθεση της αποκατάστασης στο θεολογικό σύστημα του

106 Βλ. K. Korrigan, ό.π.,σ. 47.
107 Πρβ.Σ. Κραγιοπούλου, Ευάγριος Ποντικός - Μακάριος Αιγύπτιος. Δύο πνευματικά ρεύματα,
Θεσσαλονίκη, 1963, σ. 11.
108 Βλ. G. Tsakiridis, ό.π., σσ. 45-47, όπου συσχετίζοντας την ευαγριανή θεολογία με τη γνωστική
επιστήμη παραθέτει τα ακόλουθα αποφθέγματα για το κακό, που μπορούν να αξιοποιηθούν
επιστημονικά από τη σύγχρονη Ψυχολογία: «1) Ό,τι κι αν είναι το κακό, είναι κάτι που μπορεί να
πολεμηθεί και να νικηθεί. 2) Δεν πρέπει άμεσα να αποδίδεται στον Θεό. 3) Πρέπει να θεωρείται τυχαίο.
4) Μπορεί να είναι μια ηθική αποτυχία. 5) Είναι μια αληθινή ολότητα και δεν μπορεί να ξεπεραστεί μόνο
από την ανθρωπότητα. 6) Το κακό θα νικηθεί εσχατολογικά από τον Θεό».
109 Πρβ. G. Bunge, «Origenismus -
GnostizismuszumgeistesgeschichtlichenstandortdesEvagriosPontikos», VigiliaeChristianae 40 (1986),
σ. 34.
110 Βλ. G. Bunge, ό.π., σ. 33.
111 Βλ. G. Bunge, ό.π., σσ. 34-35.
112 Πρβ. Urs Von Balthasar, «Metaphysik und Mystik des Evagrius Ponticus», ZAM 14 (1939) σ. 38.

24