Page 32 - karabelia-euagrios-ΟΚ

Η χρήση του Ευαγρίου από τους αιρετικούς

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Babai του Μεγάλου, ο οποίος
συναριθμεί τον Ευάγριο ανάμεσα στους τρεις αγίους δασκάλους που δίδαξαν το
σύνολο της πνευματικής ζωής, μαζί με τον Ιωάννη Απαμείας και τον Θεόδωρο
Μοψουεστίας, σημειώνοντας ότι κακολογούν τον Ευάγριο αυτοί που δεν τον
κατανοούν 143 . Άλλωστε ο Babai ήδη από τις αρχές του ΣΤ΄ αιώνα αναφέρει μία
διεφθαρμένη έκδοση των Γνωστικών Κεφαλαίων που πιστεύει ότι δημιουργήθηκε από
την μοχθηρία των ανθρώπων 144 , μία θέση που επαναλαμβάνεται και από τον Ιωσήφ
Hazzaya τον Η΄ αιώνα, ο οποίος υπογραμμίζει ότι οι αντιγραφείς διαπράττουν
αλλοιώσεις και κυρίως οι μεταφραστές στο κείμενο των Γνωστικών Κεφαλαίων του
Ευαγρίου 145 .

Ωστόσο, όχι μόνο οι Νεστοριανοί, αλλά και οι Μονοφυσίτες αναγνωρίζουν
τον Ευάγριο ανάμεσα στους δασκάλους της ορθοδοξίας. Γι’ αυτό και ο Διονύσιος
BarSalidi, ένας από τους γονιμότερους συγγραφείς της ιακωβιτικής Εκκλησίας και
επίσκοπος Αμίδας τον ΙΒ΄ αιώνα, στηριζόμενος στην S₁ σχολιάζει τα Γνωστικά
Κεφάλαια του Ευαγρίου πιστεύοντας αναμφισβήτητα στη γνησιότητα της
διδασκαλίας του 146 . Έτσι όσο πιθανές είναι οι παραλείψεις των ωριγένειων ιδεών από
τα Γνωστικά Κεφάλαια, άλλο τόσο είναι πιθανές και οι προσθήκες των ιδεών αυτών.
Ίσως και ο τρόπος γραφής του, ο σκοτεινός και αλληγορικός, έδινε την αφορμή στους
μεταφραστές και σχολιαστές του για την παραμόρφωση της διδασκαλίας του
σύμφωνα με τις επιθυμίες τους, όπως άλλωστε είχε παρατηρηθεί από τους Σύριους
πολύ νωρίς. Επιπροσθέτως, δεν θα πρέπει να αγνοούμε ότι η απόσταση ανάμεσα στο
πρωτότυπο ευαγριανό κείμενο των Γνωστικών Κεφαλαίων και στις συριακές
μεταφράσεις καλύπτει μία χρονική περίοδο περίπου εκατόν πενήντα με διακοσίων
χρόνων.

Αν συνυπολογίσουμε την εμφάνιση των Ισοχρίστων μοναχών της
Παλαιστίνης του ΣΤ΄ αιώνα, που εκφράζουν και τον ωριγενισμό της εποχής τους με
μία χριστολογία ιδιαιτέρως αιρετική, μπορούμε ίσως να υπονοήσουμε τις αλλοιώσεις
των Γνωστικών Κεφαλαίων του Ευαγρίου ως δικό τους δημιούργημα. Είναι μήπως
τυχαίο το γεγονός ότι ο ωριγενισμός που καταγγέλθηκε το 543 από το έδικτο του
Ιουστινιανού παρουσιάζει εντυπωσιακές διαφορές από τους δεκαπέντε
αναθεματισμούς της Ε΄ Οικουμενικής Συνόδου του 553 147 ; Και αν σκεφτούμε τις
αλλοιώσεις που σημειώθηκαν μέσα σε δέκα χρόνια, μπορούμε πολύ πιο εύκολα να
κατανοήσουμε αυτές που πιθανόν να πραγματοποιήθηκαν μέσα σε εκατόν πενήντα με

143 Βλ. A. Guillaumont, ό.π., σ. 269.
144 Βλ. A. Guillaumont, ό.π., σ. 261.
145 Βλ. A. Guillaumont, ό.π., σ. 215. Βεβαίως η άποψη του A. Guillaumont είναι εντελώς αντίθετη,
όπως ήδη σημειώθηκε πιο μπροστά.
146 Βλ. A. Guillaumont, ό.π., σσ. 290-293.
147 Βλ. A. Guillaumont, ό.π., σ. 140.

32