Page 3 - koutsos-papadiamantis

δημοτική στους διαλόγους στην πεζογραφία, και την δημοτική στην

ποίηση. Ο Παπαδιαμάντης δεν ακολουθεί το ανερχόμενο δημοτικιστικό
κίνημα, γιατί ζει κάτω από διαφορετικές συνθήκες.

Έτσι, τον διεκδικούσαν οι δημοτικιστές, γιατί το έργο του ανήκει
στην πρωτοπορία του καιρού του, αλλά δεν τον συμπαθούσαν για τη

γλώσσα του. Το ίδιο και οι καθαρευουσιάνοι, γιατί είναι μεν γλωσσικά
συντηρητικός, όμως λογοτεχνικά βρίσκεται έξω από το κλίμα τους.

Οι παράγοντες που συνετέλεσαν στην διαμόρφωση του γλωσσικού
του οργάνου είναι οι εξής: α) Το πνεύμα της εποχής του, το οποίο στη

συντριπτική του πλειοψηφία ήταν καθαρευουσιάνικο. β) η άμεση και
συνεχής τριβή του με την εκκλησιαστική γλώσσα των λειτουργικών

κειμένων, ως ψάλτης που ήταν και γ) η φιλολογική του παιδεία, την οποία
μπορεί να μην τη ολοκλήρωσε ποτέ, όμως δέχτηκε την επίδρασή της. Πέρα

όμως από αυτούς τους παράγοντες σημασία έχει και το δικό του ιδιόλεκτο,
δηλαδή η δική του επιλογή της γλωσσικής μορφής που ακολουθεί στα

γραφόμενά του. Και μπορεί ακόμη και να δυσκολεύεται κανείς στο να
κατανοήσει αυτές τίς παράξενες γλωσσικές επιλογές, όμως τελικά, αν τις

συνηθίσει, γοητεύεται από αυτές και περιμένει τις επόμενες.
Η καθαρεύουσα είναι ένα από τα αδιάσπαστα στοιχεία της

συγγραφικής ιδιορρυθμίας του Παπαδιαμάντη. Γλωσσικές διακυμάνσεις
βέβαια παρατηρούνται έτσι ώστε να έχουμε μια πρωτότυπη γλωσσική

ποικιλία. Συγκεκριμένα στους διαλόγους μεταφέρει την λαϊκή γλώσσα των
απλών ανθρώπων, στην αφήγηση υπάρχει μια μείξη λαϊκής και

καθαρευουσιάνικης γλώσσας και στις περιγραφές και τις λυρικές του
εξάρσεις διατηρεί την αμιγώς καθαρευουσιάνικη γλωσσική μορφή.

Τελικά, αν λέγαμε ότι ένα μέρος της γοητείας του Παπαδιαμάντη είναι
αυτή η γλωσσική του ιδιορρυθμία, δεν θα πέφταμε έξω.

Ας πάρουμε ως κριτήρια της γλωσσοπλαστικής του δεξιοτεχνίας:
α) την χρήση του επιθέτου, του ουσιαστικού και του ρήματος

β) τις πρωτότυπες σύνθετες λέξεις και
γ) το σχήμα Υπερβατόν.

Α. Η χρήση του επιθέτου, του ουσιαστικού και του ρήματος

2