Page 5 - kyriakidis-epidimies

την οποία θα μιμηθεί και ο αρχιστράτηγος της περιοχής, ο οποίος όμως θα
12
επιλέξει ένα χωριό στο εσωτερικό .
Για το επόμενο ξέσπασμα της πανώλης το 1835 έχουμε αρκετές
αναφορές και φαίνεται πως η επιδημία είχε μεγάλη διάρκεια προκαλώντας
σημαντικές απώλειες. Μάλιστα οι αναφορές για την ύπαρξη της ίδιας
επιδημίας συνεχίζονται και τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Για το πρώτο έτος
εμφάνισης το 1835 ο αμερικανός ιεραπόστολος Johnston, μας πληροφορεί
τα εξής χαρακτηριστικά: «Η πανώλη στην Τραπεζούντα στο σύντομο
χρονικό διάστημα των πέντε μηνών αποδείχτηκε θανατηφόρα σε 2.500
Τούρκους και σε 100 από τις διάφορες ομολογίες των χριστιανών, σε
13
σύνολο πληθυσμού 15.000» .
Για ένα διάστημα φάνηκε ότι η μπόρα πέρασε και η ζωή στην πόλη
βρήκε πάλι τους κανονικούς της ρυθμούς. Το καλοκαίρι όμως του 1837 η
πανώλη έκανε πάλι την εμφάνιση της με την ίδια ένταση. Πιο
συγκεκριμένα, στην αναφορά που στέλνουν οι αμερικανοί ιεραπόστολοι,
που έχουν έδρα την πόλη της Τραπεζούντας, κάνουν λόγο για τον
καθημερινό θάνατο σαράντα ή και πενήντα ανθρώπων μέσα στο καλοκαίρι
και το φθινόπωρο του 1837. Μόλις τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους
κατάφεραν οι ιεραπόστολοι σταδιακά να έχουν στενότερες επαφές με τους
14
ανθρώπους της πόλης . Από τις αναφορές των αμερικανών ιεραποστόλων
βλέπουμε ότι κάθε φορά που η πανώλη ήταν παρούσα στην πόλη, τα
σχολεία έπρεπε να κλείσουν, η δημόσια λατρεία να ανασταλεί και η
ανταλλαγή επισκέψεων σε πολύ μεγάλο βαθμό να διακοπεί.
Η πανώλη θα πλήξει την πόλη και το φθινόπωρο της επόμενης

χρονιάς δηλαδή το 1838. Όπως φαίνεται από τις σημειώσεις των
περιηγητών η επιδημία είχε εξαπλωθεί στην ευρύτερη περιοχή του
15
Πόντου, της Αρμενίας και της Μικράς Ασίας . Την επόμενη χρονιά
ξέσπασε πάλι κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στην περιοχή του Καρς.
Το Σεπτέμβριο του 1840 σε χωριά στο Ερζερούμ, ενώ το Νοέμβριο του

12 Daniel Panzac, La Peste…, ό.π., σ. 336.
13 “Trebizond, Letter from Mr. Johnston, dated Jan. 5, 1836”, The Missionary
Herald, τ. 32, τεύχ. 8 (Aug 1836) APS Online σ. 298. Ο Johnston γράφει για το τέλος
του 1835 και την αρχή του 1836. Συνέπεια της επιδημίας ήταν η διακοπή της εργασίας
του για όσο διάστημα αυτή κράτησε. Βλ. και Daniel Panzac, La Peste…, ό.π., σ. 414,
όπου σημειώνει ότι το τρομερό αυτό ξέσπασμα της πανώλης στράγγισε την Αίγυπτο,
από όπου και μεταφέρθηκε στην Τραπεζούντα.
14 “Recent Intelligence, Trebizond”, The Missionary Herald, τ. 34, τεύχ. 6 (June
1838) APS Online, σ. 236.
15 Henry Suter, “Notes on a Journey from Erzerúm to Trebizond, by Way of
Shebb-Kháneh, kará-Hisár, Sívás, Tókát, and Sámsún, in October, 1838”, Journal of
the Royal Geographical Society of London, 10 (1840) 434-444 και William Ainsworth,
“Notes on a Journey from Constantinople, by Heraclea, to Angora, in the Autumn of
1838”, Journal of the Royal Geographical Society of London, 9 (1839) 216-276.