Page 8 - kyriakidis-epidimies

πληροφορεί ότι: «Μέχρι σήμερα συνέρρευσαν μαζικά και έφτασαν εδώ
πάνω από 25.000, όντας αυτό το λιμάνι, το πιο κατάλληλο γι’ αυτό τον
σκοπό. Η κατάσταση εξαθλίωσης, οι απαράδεκτες υγειονομικές συνθήκες
αυτών των φυλών και ο συνωστισμός αυτών στα λίγα καταλύματα που η
τουρκική κυβέρνηση ήταν σε θέση να τους προσφέρει, προκάλεσαν εστίες
ασθενειών, που σε διάστημα μόνο δύο μηνών αφάνισαν πάνω από 4.000.
Αρχικά η επιδημία δεν έδειξε την μανία της παρά μόνο στους Κιρκάσιους,
αλλά εδώ και ένα μήνα περίπου, εισχωρεί μεταξύ του τοπικού πληθυσμού,
αφήνοντας αρκετά θύματα. Η ίδια η ευρωπαϊκή κοινότητα που δεν
ξεπερνάει τα ογδόντα άτομα, πλήρωσε με 10 μέλη της τον φόρο αίματος
26
της» .
Προς το τέλος του 19 αιώνα η Τραπεζούντα θα υποφέρει για τρία
ου
χρόνια από την χολέρα. Συγκεκριμένα η επιδημία χολέρας αναφέρεται για

27
τα έτη 1892, 1893 και στις δυο περιπτώσεις το μήνα Οκτώβριο, καθώς
28
και τον επόμενο χρόνο το 1894 . Στον Κώδικα της Μονής του Αγίου
Γεωργίου Περιστερεώτα διαβάζουμε ότι σε όλες αυτές τις περιπτώσεις οι
Τραπεζούντιοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και βρήκαν καταφύγιο στα

γύρω χωριά και τις μονές. Στην περίπτωση του 1893 ο Κώδικας αναφέρει
29
ότι η Μονή φιλοξένησε τους πρόσφυγες για τρεις ολόκληρους μήνες .

Από το χρονικό περίγραμμα διαπιστώνουμε ότι οι επιδημίες στην
Τραπεζούντα και γενικότερα στον Πόντο δεν ήταν σπάνιες και δεν
εξαντλούνται μόνο στις αναφορές που παραθέτουμε στο κείμενο αυτό. Θα

είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον να συγκριθούν τα προαναφερθέντα στοιχεία με
τούρκικες πηγές. Ο Περικλής Τριανταφυλλίδης καθηγητής στο
Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, θα γράψει ότι η πανώλη κράτησε
ο
ολόκληρο τον 19 αιώνα και ότι ενώ το χειμώνα είχε κάποια ύφεση, το
καλοκαίρι εμφανιζόταν πάλι με μεγαλύτερη ορμή. Συμπληρώνει δε ότι

26 Archivio Storico-Diplomatico del MAE. Scritture Regno d'Italia, 1861-1887,
B. 910 φακ. ν. 272, rapporti del consolato in Trebisonda 1862-67, Console Bosio,
Trebisonda 20 Febbraio 1864. Βλ. και Theodosios Kyriakidis, “The sanitarian
consequences of the Caucasian Migration: Three unpublished documents from
Trabzon’s Italian Consulate”, στο Mehmet Hacısalihoğlu (ed.), 1864 Kafkas Tehciri,
Kafkasya’da Rus Kolonizasyonu, Savaş ve Sürgün, Istanbul 2014, pp. 201-217.
27 Κώδικας Καλλίνικου…, ό.π., σ. 91-92 και 93 και Στάθη Πελαγίδη,
Κώδικας…, ό.π., σ. 115-117.
28 “Western Turkey Mission, A long journey”, The Missionary Herald, τ. 90,
τεύχ. 3 (Mar 1894) APS Online, σ. 117, Rev. William S. Dodd, “Medical work in the
western Turkey Mission”, The Missionary Herald, τ. 90, τεύχ. 6 (Jun 1894) APS
Online, σ. 238.
29 Κώδικας Καλλίνικου…, ό.π., σ. 91-92 και 93 και Στάθη Πελαγίδη,
Κώδικας…, ό.π., σ. 115-117.