Page 13 - mantzaridis-axies

ζωή της Εκκλησίας, αλλά και να προσφέρει κάποια διευκόλυνση στο έργο της.
Το έργο όμως της Εκκλησίας δεν είναι η εξυπηρέτηση της πολιτικής ζωής.

Το αυτονομημένο λογοκρατικό και εγκοσμιοκρατικό πνεύμα, που
εμπεδώθηκε μετά την αναγέννηση, διαφέρει πολύ από το εσχατολογικό πνεύμα
της Ορθοδοξίας που έχει θεολογικές ρίζες και κοινοβιακό χαρακτήρα. Σάρκωση

του πνεύματος αυτού αποτελεί το αποστολικό κοινόβιο. Το κοινόβιο αυτό, που
διατηρείται ζωντανό ως σήμερα στον μοναχισμό, παρά τις όποιες ατέλειες στην
εφαρμογή του, λειτουργούσε και ως ιδεώδες της κοινωνικής ζωής μέσα στον

ορθόδοξο κόσμο. Όπως χαρακτηριστικά είχε επισημάνει ο άγιος Θεόδωρος
22
Στουδίτης, όλοι οι Ορθόδοξοι «μία Εκκλησία κοινοβιακή εσμεν» , έστω και αν
αυτό πνεύμα δεν φανερώνεται με τα αποστολικά του γνωρίσματα από την

θεσμοποιημένη Εκκλησία της εποχής μας. Αλλά και η πολιτική ζωή στο
Βυζάντιο διατηρούσε στην δομή της το κοινοβιακό αυτό πνεύμα. Όπως
τεκμηριωμένα επισήμανε ο διακεκριμένος Γερμανός Οικονομολόγος και

Κοινωνιολόγος Καθηγητής AlfredMüller-Armack στην μελέτη του για την
23
Κοινωνιολογία της θρησκείας της Ευρωπαϊκής Ανατολής ,το πολίτευμα του
Βυζαντίου κοινωνιολογικώς θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως Βασιλευόμενο

δημοκρατικό κοινόβιο, όσο και αν ξενίζει ο χαρακτηρισμός αυτός εκείνους που
βλέπουν ως κύριο γνώρισμα της Αυτοκρατορίας την συγκέντρωση απόλυτης
εξουσίας στο πρόσωπο του ανώτατου άρχοντα .
24

Το κοινοβιακό πνεύμα της ορθοδόξου παραδόσεως υπαγορεύει κάποια
ιδιάζουσα σχέση ατόμου και κοινωνίας. Ο άνθρωπος δεν είναι απλό άτομο· αυτό

υπάρχει μόνο ως λογική αφαίρεση. Ούτε φυσιολογικά ούτε ψυχολογικά ούτε
κοινωνικά είναι νοητή η ύπαρξη του ανθρώπου ως μεμονωμένου ατόμου. Και η
κοινωνία δεν είναι άθροισμα ατομικών μονάδων· αποτελεί σύνολο
αλληλοσυνδεόμενων, αλληλοεξαρτώμενων και αλληλοσυμπληρούμενων

προσώπων, όπου το καθένα έχει την ιδιαιτερότητά του. Τέλος το πρόσωπο δεν
μπορεί να αντιδιασταλεί προς την κοινωνία ούτε να αποσπασθεί από αυτήν. Το

πρόσωπο υπάρχει εν κοινωνία. Και η κοινωνία υπάρχει στο κάθε πρόσωπο.

22 Θεοδώρου Στουδίτου, Επιστολή 53, PG99,1264CD.
23 «Zur Religionssoziologie des europäischen Ostens», στοντόμοReligion und Wirtschaf. Geistesgeschichtliche
Hintergründe unserer europäischen Lebensform, Stuttgart 1959.
24 Βλ. ο.π., σ. 358. Εκτενέστερη ανάλυση του θέματος αυτού βλ. Αλεξάνδρου Παπαδερού, «Ορθοδοξία και
οικονομία. Διάλογος με τον AlfredMüller-Armack», στο Θέματα Κοινωνιολογίας της Ορθοδοξίας, επιμ. Γ.
Μαντζαρίδου, εκδ. Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1975, σ. 83 κ.ε.

12