Page 36 - mpotsari-vioithiki

αφορούσε τον ενεργότερο ρόλο του ασθενούς στη λήψη τόσο των ιατρικών όσο

και των ηθικών αποφάσεων στις διαδικασίες της θεραπείας. Βασική ηθική αρχή
στην οποία βασίστηκε η αναβάθμιση του ρόλου του ασθενούς και η οποία

περιόρισε δραστικά τον ιατρικό πατερναλισμό, ήταν η αρχή της αυτονομίας.

Ακόμη πιο έντονες ήταν οι ηθικές εξελίξεις στο ζήτημα της ιατρικής έρευνας. Η

ανθρωπότητα είχε ήδη γίνει μάρτυρας της ναζιστικής θηριωδίας στα

στρατόπεδα συγκεντρώσεων. Μεγάλος αριθμός ανθρώπων χρησιμοποιήθηκε

παρά την θέλησή του για ιατρικά πειράματα, αποκτώντας μόνιμες σωματικές
39
βλάβες ή πεθαίνοντας με βίαιο και οδυνηρό τρόπο . Έτσι η παγκόσμια ηθική
γνώμη οδηγήθηκε στην άποψη να μην χρησιμοποιείται ο άνθρωπος ως

πειραματόζωο ανεξάρτητα από το προσδοκώμενο ερευνητικό αγαθό. Και σε

αυτήν την περίπτωση ηθική βάση αποτέλεσε η αρχή της αυτονομίας και
ιδιαίτερα η παράγωγή της αρχή της αξιοπρέπειας. Η τελευταία μάλιστα έχει

συμπεριληφθεί και στις παγκόσμιες διακηρύξεις αποτελώντας τον ακρογωνιαίο

λίθο των ατομικών δικαιωμάτων .
40

Είναι γενικότερα παραδεκτό ότι η αρχή της αυτονομίας διαπνέει την βιοηθική

των δυτικών κοινωνιών και διαμορφώνει τον τρόπο λειτουργίας της περισσότερο
από οποιαδήποτε άλλη . Αυτό σε σημείο που να υποστηρίζεται ότι αρχές και
41
αξίες της βιοηθικής οι οποίες στις πρώτες δεκαετίες εμφάνισής της

διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο, σήμερα τείνουν να παραμεριστούν. Αντίθετα η

αυτονομία παραμένει πάντοτε ενεργός και επίκαιρη .
42

Ενώ ωστόσο, εξαιτίας της ανάπτυξης της βιοηθικής, σημειώθηκε πολύ μεγάλη

στροφή και πρόοδος στις σχέσεις ιατρού ασθενούς και γενικότερα σε ό,τι είχε να

39 Ό.π., σελ.474.

40 Βλ. United Nations Office of the High Commissioner for Human Rights: Official UN
Universal Declaration of Human Rights Home Page.
(nd). http://www.ohchr.org/en/udhr/pages/introduction.aspx
41 Για περισσότερα βλ. Νικολάου Κόϊου, Επ’ ελευθερία εκλήθητε: Αυτονομία και
Ετερονομία στην Ηθική, Αθήνα, 2004.
42 R. Bayer, AL. Fairchild, ό.π., σελ. 473.
35