Page 22 - papadopoulou-ithiki

Η αρετή του άρχοντα φαίνεται από το αν μπορεί να μετατρέψει μια
πόλη όχι από μικρή σε μεγάλη, αλλά από φαύλη σε χρηστή. Με βάση τα
λόγια του Φωτίου δεν υπάρχει ανώτερη εξουσία από την εξουσία που έχει
η ιεροσύνη, δηλ. ο Χριστός. Τονίζεται δηλαδή ότι κάθε εξουσία τελεί υπό
τη θεία κυριαρχία και συνεπώς οφείλει να αναφέρεται σ’ αυτήν.
Όσο ισχυρός και κραταιός και αν νιώθει ένας ηγέτης, δεν θα πρέπει να
λησμονεί ότι είναι τρεπτός και θνητός και ότι το μέλλον του δεν ορίζεται
από τον ίδιο, αλλά από το Δημιουργό του.

Στο έργο του, περιγράφει το μοντέλο ενός χριστιανού ηγεμόνα, ο οποίος
πρέπει να διακρίνεται για τις χριστιανικές του αρετές. Ο ηγεμόνας αυτός
πρέπει να είναι δίκαιος και ενάρετος. Επιπλέον, οφείλει να είναι και

ευσεβής, συνετός και μεγαλόψυχος. Εκτός από τις παραπάνω αρετές
ιδιαίτερα σημαντικό θεωρεί ότι ο ηγεμόνας πρέπει να διαθέτει αγάπη, η
61
οποία θεωρείται εξάλλου ως η ύψιστη χριστιανική αρετή. Ο Μέγας
Φώτιος μάς βεβαιώνει ότι η εξουσία μπορεί να είναι υπό του Θεού
62
τεταγμένη κατά τον Παύλειο λόγο , αλλά μόνον όταν λειτουργεί ως
διακονία προς τον άνθρωπο και όχι ως μέγγενη και κατεξουσιασμός των
υπηκόων.

Μετά τον Θεό, βασική αναφορά του χριστιανού ηγεμόνα, είναι επίσης
η Εκκλησία. Ο Ιερός Φώτιος στο έργο του υποδεικνύει την πνευματική
σχέση που πρέπει να έχουν οι πολιτικοί άρχοντες με την Εκκλησία.
Οποιαδήποτε εξουσία για να είναι για τον χριστιανό επιθυμητή, νόμιμη
πρέπει και να τελεί υπό την έγκριση και την ευλογία της Εκκλησίας. Εδώ
αξίζει να παρατηρηθεί το εξής: Μολονότι το πολιτειακό πλαίσιο που έχει
προφανώς υπόψη του ο συγγραφέας είναι αυτό της βασιλείας. Ωστόσο, με
την εκκλησιολογική παράμετρο που εισάγει στο λόγο του, αμβλύνει
καταφανώς τις απολυταρχικές διαστάσεις της άσκησης της εξουσίας.
Μπορεί να μη συμπεριλαμβάνει προβλέψεις περιορισμού των
αυθαιρεσιών της διακυβέρνησης στο θεσμικό πεδίο, αλλά προβλέποντας
μία αναγκαιότητα συναίνεσης από το εκκλησιαστικό σώμα, θέτει τα όρια
αυτά στο πνευματικό πεδίο, κάτι ιδιαίτερα κρίσιμο για την εποχή στην
οποία αναφερόμαστε.

Είναι φανερό ότι ο Μ. Φώτιος δίνει ξεχωριστή έμφαση στο χριστιανικό
ήθος του ηγεμόνα. Χαρακτηριστικά δείγματα αυτού του ήθους είναι οι
αναφορές στην έννοια της υπομονής ως αρετής του ηγεμόνα, στο σεβασμό

61 Βλ. Γεώργιος Ι. Μαντζαρίδης, Χριστιανική Ηθική ΙΙ, ό. π., σελ. 231-232, 238-239.

62 Βλ. Ρωμ. 13, 1.

22