Page 23 - papadopoulou-ithiki

προς τους ιερείς, στη σημασία της προσευχής και στην ταπεινοφροσύνη.
Επιπλέον, επιμένει στην αναγκαιότητα της εικόνας ενός δίκαιου
63
ηγεμόνα. Σύμφωνα με το Φώτιο, ένας άρχοντας οφείλει να είναι άψογος
64
και να έχει ευπρεπή συμπεριφορά. Με τα δύο είδη, όταν αυτά τελούνται,
θεωρείται πως αποδίδεται η ευσέβεια προς το Θεό. 65 Η σωτηρία και η
προκοπή της πολιτείας είναι μεγάλη απόδειξη της αρετής του άρχοντα. Ο
Φώτιος προτείνει ακόμα ως ένα από τα καθήκοντα του ηγεμόνα την
οικοδόμηση ναών ώστε οι άνθρωποι προσφέροντας κοινή δοξολογία να
φτάνουν σε πλήρη ομοψυχία και να καρπώνονται όλοι μαζί τη σωτηρία
και την ωφέλεια του τόπου τους. Ας μην ξεχνάμε σ’ αυτό το σημείο ότι
66
η Βουλγαρία της εποχής εκείνης είναι μια ‘νεοφώτιστη’ χώρα, με
ελάχιστους χώρους χριστιανικής λατρείας. Εκτός δε από τη θρησκευτική
σημασία των ναών, στη θεωρητική κατασκευή του Φωτίου αυτοί
αποκτούν ιδιαίτερη σημασία ως κέντρα της κοινής αναφοράς ηγεμόνα και
λαού προς το Θεό, επομένως και ορατά σύμβολα της ομοψυχίας τους.

Εκτός όμως από τις χριστιανικές αρετές, ο ηγεμόνας του Μ. Φωτίου
πρέπει να διαθέτει και τις αρετές ενός συνετού και σώφρονος ανθρώπου.
Όπως λέει ο ίδιος, τα λόγια των ανθρώπων πρέπει να στηρίζονται στη
67
σύνεση και στο σωστό ζύγισμα των συνθηκών. Επίσης, τονίζει ότι ένας
ηγεμόνας πρέπει να διαθέτει ευστροφία. Παραδέχεται όμως ότι κανένας
δεν μπορεί να γίνει ευφυής, αν δεν διαθέτει αυτό το χάρισμα από τη φύση
68
του. Σύμφωνα με τον πατριάρχη Φώτιο πρέπει να προσέχει κανείς τις
απερίσκεπτες κουβέντες, να είναι σταθερός στις απόψεις του και κύριος
της γλώσσας του. Την αιτία για όσα πάνε καλά πρέπει να την αποδίδει στον
Θεό, ώστε να είναι πρότυπο αρετής και ευσέβειας για τους υπηκόους του,
αλλά και να αποτελεί και για όλες τις γενιές των ανθρώπων που θα
ακολουθήσουν μια όμορφη και σπουδαία ενθάρρυνση, για την επιτέλεση
ωραίων και σημαντικών έργων.

63 Βλ. Φώτιος, Ο Ηγεμών, ό. π., σελ. 19-20.

64 Βλ. Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, 1130a.1-2.

65 Βλ. Ιωάννης Χρυσόστομος, περί προσευχής, P.G. 50, 775.
66 Πρβλ. Ισοκράτης, Προς Νικοκλέα, Isocrates. Discours, vol. 2, Les Belles Lettres, Paris, 1967, §31.4-
6.

67 Βλ. Φώτιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Ο Ηγεμών, ό. π., σελ. 13.
68 Βλ. ό. π., σελ. 31.

23