Page 27 - papadopoulou-ithiki

82
81
αυτό. Η πολυγαμία είναι κάτι αισχρό, γνώρισμα της ακολασίας. Κάθε
άνθρωπος πρέπει να αποφεύγει τις αιτίες των παθών. 83
Ο ηγεμόνας τους ανθρώπους δεν πρέπει να τους φέρνει σε απόγνωση.
Τον εαυτό του οφείλει όμως να τον υποβάλλει σε εκούσιες ταλαιπωρίες,
για να μπορεί να αντέξει τις ακούσιες που θα εμφανιστούν. Επίσης πρέπει
να αποφεύγει κανείς τις απερίσκεπτες κουβέντες για να μην προσβάλλει
και στενοχωρήσει τους άλλους. Η ακοή και η γλώσσα πρέπει να απέχουν
από κάθε αισχρολογία. Στους ελεύθερους ανθρώπους η ύβρις με λόγια δεν
παραλλάσσει πολύ από τις πληγές και τις μάστιγες. Πρέπει οι άνθρωποι να
συγκρατούν την αυθάδεια που υπάρχει στα λόγια τους, διότι η αυθάδεια
φέρνει μεγάλες ζημιές. Κάθε φρόνιμος άνθρωπος πρέπει να αποφεύγει τα

ανόητα λόγια ή αστεία και περισσότερο ο άρχοντας επειδή και χυδαίο είναι
και τον καταντά να καταφρονείται περισσότερο όταν χαριεντίζεται.
Επίσης όσα ευχαριστιέται κανείς να ακούει, δεν ντρέπεται και να τα λέει.
Όσα δεν ντρέπεται να λέει, δεν θα ντραπεί και να τα κάνει. Έτσι

διαφθείρεται βαθμιαία το ανθρώπινο ήθος.Οι αστεϊσμοί είναι συνεπώς μία
84
χυδαία πράξη.

Σύμφωνα με τον Πατριάρχη, οι συνετοί άνθρωποι δεν
περηφανεύονται, αλλά είναι μετριοπαθείς. Οι σώφρονες και σοβαροί
άνθρωποι όταν επιτυγχάνουν κάτι, δεν γίνονται υπερόπτες, αλλά είναι
μετριόφρονες και καταπραΰνουν το πάθος των φθονερών. Όταν
αποτυγχάνουν, δεν απογοητεύονται τελείως και δεν καταλαμβάνονται από
αθυμία, διότι γνωρίζουν ότι τα ανθρώπινα τρέπονται και προς τις δύο
αντίθετες κατευθύνσεις, είναι άστατα και αβέβαια. Τα λάθη τους τα
αντιμετωπίζουν με θάρρος. Γνωρίζουν πως η ζωή είναι αβέβαιη. Η
85
περηφάνια είναι ανοησία, κενοδοξία και χυδαιότητα. Την αιτία για όσα
καλά συμβαίνουν στη ζωή τους οι άνθρωποι πρέπει να την αποδίδουν στο
Θεό. Έτσι δε θα γίνουν ματαιόδοξοι. Για όσες επιτυχίες έχει κάποιος στον

81 Βλ. Ιωάννης Δαμασκηνός, Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως, ό. π., §27.9-13, Kotter II.
82 Βλ. Ιωάννης Δαμασκηνός, Ιερά παράλληλα, P.G. 95, 1580AB. Πρβλ Κεκαυμένος, Στρατηγικόν, ό.
π., §57, σελ. 186-188.

83 Βλ. Φώτιος, Ο Ηγεμών, ό. π., σελ. 87. Για τα ήθη της βουλγαρικής κοινωνίας της εποχής, αυτή η
έμφαση μάλλον οφείλεται να θεωρηθεί επιβεβλημένη, καθώς θα έπρεπε το ήθος του λαού να
συμμορφωθεί με τη χριστιανική διδασκαλία και φυσικά αυτό θα συντελεστεί ευκολότερα, αν δοθεί το
παράδειγμα από τον πολιτικό άρχοντα.

84 Βλ. ό. π., σελ. 91-93.

85 Βλ. Φώτιος, Ο Ηγεμών, ό. π., σελ. 95.

27