Page 3 - gaitanidis-hthos

Εισαγωγή

Η παραδοσιακή μουσική των Ελλήνων του Πόντου είναι βιωματική και δη-

μιούργημα της προφορικής ομαδικής δράσης. Ο χώρος έκφρασης και δημιουργίας

της επικεντρώνεται στα εθιμοτυπικά δρώμενα (παρακάθ, γάμος, αρραβώνας, ονο-

μαστική γιορτή, πανηγύρι, μεγάλες γιορτές του έτους και αλλού).

Επισημαίνεται ότι ο όρος μουσική, στην παραδοσιακή ζωή, ιδιαίτερα των κλει-

στών κοινωνιών, εκλαμβάνεται τόσο με την διπλή: (μέλος/λόγος ή μέλος/χορός)

όσο και με την τριπλή έννοια της: (μέλος/λόγος/χορός).

Στην παραδοσιακή κοινωνία οι συντελεστές της επιτέλεσης των μουσικών δρωμέ-

νων εκφράζονται με έναν βιωματικό τρόπο, σημείο που συμβάλλει στην συνολική

διαμόρφωση της μουσικής ως ιδιαίτερο άκουσμα (το σημαίνον) και ως μηνυματι-

κό περιεχόμενο (το σημαινόμενο)· αυτό μπορεί να είναι μία έκφραση υποκειμενι-

κού λόγου ή έκφραση ποιητική ή ακόμα και κινησιολογική.

Το παρακάθ’ (μάζωξη φίλων σε κάποιο σπίτι, συνήθως τις βραδινές ώρες) είναι

ένα συχνό έθιμο που ίσως αποτελεί το κορυφαίο κοινωνικό και ταυτόχρονα εθιμο-

τυπικό μουσικό δρώμενο· έθιμο άμεσης και βαθύτερης επικοινωνίας και βέβαια

προφορικής μουσικής δημιουργίας. Είναι η κατ’ εξοχήν περίσταση όπου στις δια-

προσωπικές εκφράσεις, οι αλληλοεπιδράσεις σε οποιαδήποτε θέματα (ατομικά, οι-

κογενειακά, κοινωνικά, οικονομικά, εργασιακά και άλλα της καθημερινής ζωής)

είναι εμφανείς και πιο διεισδυτικές και ενδεχομένως πιο εποικοδομητικές για την

προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή. Οι συντελεστές του παραδοσιακού

αυτού εθίμου/δρωμένου, αυθόρμητα, χωρίς δεσμεύσεις εκφράζουν με δυναμική
παρουσία την ομιλητική τους διάθεση με εκφράσεις και επαναδιατυπώσεις με ση-

μεία αναφοράς, τις κοινωνικές τους σχέσεις, την ηθική και την ομαδική συμπερι-
φορά/δράση, την αλληλεγγύη και οποιεσδήποτε άλλες αξίες οι οποίες απoτελούν

βάση της κοινωνικής συνύπαρξης και συμβίωσης.
Στο πλαίσιο αυτό η ίδια η μουσική πράξη (συνήθως με το αυτοσχέδιο και προσαρ-

μοσμένο σε έναν μουσικό κώδικα, στίχο και τους ήχους της λύρας ή ακόμα με τη

2