Page 18 - karabelia-euagrios-ΟΚ

ελληνιστικής φιλοσοφίας από την άλλη δεν αντανακλούν τις πρακτικές είτε των
75
Καππαδοκών είτε της παράδοσης της ερήμου» .
Είναι εξάλλου αξιοπρόσεκτο ότι ακόμη και σήμερα το Περὶ Προσευχῆς μαζί
με τον Πρακτικὸ είναι από τα πιο γνωστά έργα του Ευαγρίου, που έχουν μεταφραστεί
σε πάρα πολλές γλώσσες ελκύοντας την προσοχή όχι μόνο των ερευνητών αλλά και
76
των πιστών . Αυτά τα έργα προσανατολίζονται περισσότερο στην εμπειρία παρά στις
77
φιλοσοφικές υποθέσεις . Είναι γεγονός ότι η πρακτική του διδασκαλία δεν
εκτιμήθηκε μόνο από τη θεολογική παράδοση εκείνης της εποχής, αλλά και από τη
σύγχρονη επιστημονική έρευνα. Ο Ευάγριος κάνει σαφές ότι υπάρχει μια
αλληλεπίδραση μεταξύ προσευχής, νου, λογισμού και εγκεφάλου, πραγματικότητα
που αποτελεί τη βάση για ένα διάλογο ανάμεσα στα γραπτά του με τη γνωστική
78
επιστήμη . Με τα έργα του προσπάθησε να προσφέρει θεολογική και μεταφυσική
βάση και ερμηνεία στην άσκηση και μάλιστα να την συστηματοποιήσει και να την
κωδικοποιήσει. Έτσι η πρακτική του διδασκαλία διατηρήθηκε και βρήκε θέση στις
κλασικές συλλογές του Βυζαντινού ασκητισμού, όπως η Συναγωγὴ του Παύλου
Ευεργετινού και η Φιλοκαλία του Νικοδήμου του Αγιορείτη, καθώς εκτιμήθηκε η
79
ψυχολογική αξία του έργου του που αφορά την εσωτερική διορατικότητα .

Ο Ευάγριος, αν και υιοθετεί τη νεοπλατωνική διάκριση σε θεωρία και πράξη,
τη μετασχηματίζει σε τέτοιο βαθμό, ώστε εν τέλει μεταβάλλει ολοκληρωτικά το
νοηματικό περιεχόμενο αυτών των όρων. Σύμφωνα με τον WandeldesWelthezugs «το
νέο στοιχείο που εισάγει ο Ευάγριος είναι ότι αντιμετωπίζει την πράξη ως πνευματική
μέθοδο, τονίζοντας με έμφαση τη διδακτική της όψη. Έτσι, η πράξη γίνεται μια ακριβής
υπόδειξη για το πώς πρέπει να επιτευχθεί η γνώση και δηλώνει τον αγώνα του μοναχού
ενάντια στους δαίμονες. Η πραγματική πράξη της ευαγριανής διδασκαλίας δεν είναι
80
παρά ο αγώνας ενάντια στα πάθη» . Πρόκειται για έναν πρόγραμμα πνευματικής
ζωής που αποτελείται από προτροπές και πρακτικές για όσους επιθυμούν ν’
ο
81
επιχειρήσουν το μακρύ ταξίδι για τον Θεό . Ήδη από τον 12 αιώνα ο καθένας

75 Βλ. K. Korrigan, ό.π., σ. 50.
76 Βλ. A. Casiday, ό.π., σ.185.
77 Βλ. J. Bamberger, ό.π., σ. Lxxx.
78 Βλ. G. Tsakiridis, ό.π., σ. 35. Βέβαια όπως διαπιστώνει και ο ίδιος ο Τσακιρίδης η έρευνά του
απευθύνεται σε χριστιανούς που έχουν εξομολογηθεί αλλά ίσως έχουν αμφιβολίες σχετικά με πολλά
υπερφυσικά ζητήματα του χριστιανισμού, στους οποίους και προτείνει τη χρήση της προσευχής για
την αποτελεσματική καταπολέμηση του άγχους ως ένα αποδεκτό πλαίσιο για την μάχη ενάντια στο
κακό. Πρβ. ό.π., σσ. 117-118.
79 Βλ. A. Casiday, ό.π., σ.21. Πρβ. Μάξιμος Μοναχός Σιμωνοπετρίτης, «ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ
ΤΗΣ ΦΙΛΟΚΑΛΙΑΣ: ΕΥΑΓΡΙΟΣ ΠΟΝΤΙΚΟΣ, ΜΑΞΙΜΟΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ
ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΗΣ», ΠΡΑΚΤΙΚΑ Β΄ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ Ο
ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ- 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΟΥ, 3-5 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2009, ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΣ
ΠΑΙΟΝΙΑΣ 2011, 71-82, όπου τονίζεται η επίδραση του Ευαγρίου Ποντικού στον Μάξιμο τον
Ομολογητή και η υιοθέτηση ενός μέρους της διδασκαλίας του από τα Γνωστικά Κεφάλαια στην έκδοση
της Φιλοκαλίας του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη.
80 Βλ. Wandel des Welthezugs, ό.π., σσ. 27-29.
81 Βλ. A. Casiday, ό.π, σ. 27.

18