Page 33 - papadopoulou-ithiki

τις απομακρύνουν και να προλαμβάνουν τα γεγονότα. 104 Εδώ συνιστά
αποφυγή επίδειξης πυγμής, κάτι που αποτελεί ευθεία αντίθεση με το
Μακιαβέλι.

Ο Πατριάρχης Φώτιος δεν αποδέχεται σε καμία περίπτωση την
εξαπάτηση. Τονίζει ότι η απάτη σημαίνει ομολογία ασθενείας. Αν γίνεται
προς φίλους, είναι χείριστο κακό που δείχνει υπερβολική μοχθηρία. Θα
πρέπει να μη μεταχειρίζεται κάποιος απάτη ούτε προς τους πολεμίους που
τον εμπιστεύονται, διότι ακόμη και αν είναι πολέμιοι, δεν είναι λιγότερο
απατεώνας αυτός που εξαπατά όσους τον εμπιστεύτηκαν. Τον προδότη οι
άνθρωποι τον αγαπούν όταν προδίδει, αλλά τον μισούν όταν έχει
προδώσει. Αν κάποιος πρόδωσε αφού επιβουλεύτηκε κι έπαθε φοβερά από

τους δικούς του, δεν είναι απίθανο να γίνει καλός φίλος. Αν όμως πρόδωσε
105
χωρίς να πάθει τίποτε, να τον θεωρεί και δικό του προδότη.

Ο Μέγας Φώτιος παροτρύνει να μη χαρίζει κάποιος τίποτε παράνομο
ούτε στους φίλους, γιατί αν είναι έντιμοι, θα τον μισήσουν περισσότερο
για την παρανομία από όσο θα τον αγαπούσαν για την ευεργεσία. Επιμένει
επίσης στη συνέχεια που θα πρέπει να έχουν οι πράξεις αυτού που διοικεί
ανθρώπους. Οι χάριτες που δεν έχουν πραγματοποιηθεί, δεν μπορούν να
είναι χάριτες. Όποιος τις διαθέτει κατά το ήμισυ και τον εαυτό του
ζημιώνει και τον αποδέκτη δεν ευχαριστεί. Επίσης, να μη νομίζει κάποιος
ότι αν ευεργετεί και στη συνέχεια αμελεί, ότι οι άνθρωποι θα διαφυλάξουν
την αρχική ευγνωμοσύνη. Όταν σταματήσουν οι απολαβές, υποβαθμίζεται
το αίσθημα ευχαριστίας και χάνεται η συμπάθεια. Είναι ωφέλιμο για τον
άρχοντα, ακόμη και κατά την άσκηση της κυβερνητικής του εξουσίας, να
κερδίζει την αγάπη των υπηκόων του με δωρεές που θα τις δίνει σταδιακά
106
και όχι διαμιάς.

Ο Μ. Φώτιος παραπέμπει συστηματικά στις θέσεις του Ισοκράτη,
ιδιαίτερα στο ζήτημα της κολακείας. Παροτρύνει να μη ζητά κανείς να
ακούει τα ευχάριστα από τους φίλους, αλλά τα αληθινά. Γι’ αυτό να θεωρεί
σπουδαίο πράγμα το να διαφέρουν οι φίλοι από τους κόλακες. Οι κόλακες

104 Βλ. ό. π., «Μέγα Αγίου Φωτίου: Ο Ηγεμών». Αναρτημένο στην ιστοσελίδα
http://holytrinitylight.blogspot.gr/2009/09/saint-great-photius-ruler-33.html.

105 Βλ. ό. π. «Μέγα Αγίου Φωτίου: Ο Ηγεμών». Αναρτημένο στην ιστοσελίδα
http://holytrinitylight.blogspot.gr/2009/09/saint-great-photius-ruler-33.html

106 Βλ. ό. π. «Μέγα Αγίου Φωτίου: Ο Ηγεμών». Αναρτημένο στην ιστοσελίδα
http://holytrinitylight.blogspot.gr/2009/09/saint-great-photius-ruler-33.html

33