Page 17 - liamis-pnevmatikizoi

57
πάθη» . Σέ καταστάσεις δηλαδή εκτός ορθού λόγου και φυσικής
τάξεως, προερχόμενες από παράλογη χρήση «τῶν ἐν ἡμῖν φυσικῶν

58
δυνάμεων» . Αν και ο όρος «παρά φύσιν πάθη» παραπέμπει στις
πλέον αρνητικες αντιλήψεις περί αυτών, η διάσταση της

παράλογης χρήσεως, που εισάγει ο συγγραφέας, αποδεικνύει

σαφώς ότι η σκέψη του αγ. Θεολήπτου είναι προσανατολισμένη

προς μετριοπαθέστερες αντιλήψεις, οι οποίες αφορούν την χρήση

60
τους . Καθοριστικό παράγοντα αποτελεί η προαίρεση , της οποίας
59

57 Κ7, 106, 10, 176.
58 Ένθ. ανωτ., 177. Και ο άγιος Μάξιμος αναφέρει ότι τα πάθη είναι «κίνησις ψυχῆς
παρά φύσιν» (Κεφάλαια περί αγάπης, λε’, PG 90, 968A), αμέσως όμως συμπληρώνει:
«Ἀπάθειά ἐστιν εἰρηνική κατάστασις ψυχῆς, καθ’ ἧν δυσκίνητος γίνεται ψυχή πρός
κακίαν» ένθ. ανωτ., λστ’. Τα πάθη λοιπόν δεν ορίζονται αλλά περιγράφουν μία
διαταραγμένη ψυχική κατάσταση. Ο άγ. Θεόληπτος θεωρεί τα εσωτερικά αισθητήρια
όσων αδυνατούν να προσεγγίσουν το Θείο Φως, τραυματισμένα και «παραλελυμένα
ὑπό τῆς ἐνοικούσης ἐν τῆ ψυχῆ ἁμαρτίας καί τῆ τῶν παθῶν ἀρρωστίᾳ». Ν2, 197, 2, 11.
Πρβλ. Ισαάκ του Σύρου, Ἅπαντα τά εὑρεθέντα ἀσκητικά, 317: «Τά πάθη ἀρρωστία
ἐστί τῆς ψυχῆς, ἐπισυμβάντα καί ἐπεισελθόντα τῆ φύσει, καί ἐξαγαγόντα τῆς ἰδίας
ὑγείας».
59 Απάντηση στο ερώτημα για το εάν τα πάθη είναι αυτά καθ’ εαυτά κακά, δίνει ο
άγ. Μάξιμος ο Ομολογητής: «Πλήν καλά γίνεται καί τά πάθη ἐν τοῖς σπουδαίοις.
ὁπηνίκα σοφῶς αὐτά τῶν σωματικῶν ἀποστήσαντες, πρός τήν τῶν οὐρανίων
μεταχειρίζονται κτῆσιν…Καλά οὖν, ὡς ἔφην, ταῦτα τυγχάνει διά τήν χρῆσιν, ἐν τοῖς
πᾶν νόημα αἰχμαλωτίζουσιν εἰς τήν ὑπακοήν τοῦ Χριστοῦ». Πρός Θαλάσσιον Α’, PG
90, 269BC. Πρβλ. J. Chryssavgis, The notion of ‘‘Divine Eros’‘ in the Ladder of St. John
Climacus, St. Vladimir Theological Quarterly, vol. 29, 3\1985, 195. Τόσο σαφή
διατύπωση, σχετικά με την δυνατότητα του δυναμισμού των παθών να συμβάλλει
θετικά στην αναγέννηση του ανθρώπου, δεν βρίσκουμε στα έργα του αγ.
Θεολήπτου. Αντίστοιχη διατύπωση παρουσιάζεται όσον αφορά τον λογισμο («αὐτοῦ
(σ.σ. του λογισμού) γάρ ἀναιρουμένου ὁ νοῦς τίνι συνεργῶ πρός τά κάλλιστα
χρήσεται;» Ν2, 216, 7, 473) και την φαντασία («ἡ δέ σφραγιζομένη φαντασία ἐν τῆ
διανοίᾳ τύπους φέρει τῶν ἐν τοῖς σχήμασι κεκρυμμένων λόγων καί διά θεωρίας
φανερουμένων ἐν τῆ ψυχῆ» Ένθ. ανωτ., 478). Η στενή σχέση και των δύο με τα πάθη
νομίζουμε πως επιτρέπει να τους προσδώσουμε τις παραπάνω θετικές προοπτικές.

16