Page 10 - tsiolakidis_klimaka

κατηγορίες χαρακτηρολογικούς τύπους σκιαγραφώντας παράλληλα τα
συμπεριφορικά τους γνωρίσματα.
Έτσι στο κέντρο της διδασκαλίας του τοποθετεί την αναζήτηση και
τον έλεγχο των κινήτρων της κάθε συμπεριφοράς αλλά και στάσης. Το
υλικό αλλά και το αντικείμενο τόσο της γνωσιολογίας όσο και της
ποιμαντικής του διδασκαλίας πηγάζει από τις ίδιες τις δραματικές όψεις
των ψυχικών λειτουργιών και εκδηλώσεων της ανθρώπινης ύπαρξης όπως
αυτές φανερώνονται στις πολύπτυχες εκφάνσεις του καθημερινού
μοναχικού βίου. Σε ό,τι αφορά την εξέταση των εσωτερικών διεργασιών της
προσωπικότητας, στις οποίες προβαίνει από την μελέτη της εξωτερικής
συμπεριφοράς, αποκαλυπτική είναι η βαθειά ανατομία και η λεπτή
εργασία που κατορθώνει η σοφία του αγίου στην περιοχή όχι μόνο του
συνειδητού αλλά κυρίως του ασυνείδητου νου - εαυτού. Σε αυτή την
ενδελεχή έρευνα και ανάλυση της προσωπικότητας, άκρως αποκαλυπτικό

είναι το γεγονός πως δομικά συστατικά της όπως: η λειτουργία των
μηχανισμών (για την αντιμετώπιση στη σχέση με τον εξωτερικό και
εσωτερικό κόσμο καταστάσεων) που επιστρατεύει και οι εσωτερικές
διεργασίες των μερών της σε σχέση με την επίδραση των συμπτωμάτων
που συντελούνται και δρούν εντός της, περιγράφονται τόσο εύστοχα από
τον Ιωάννη που συνάπτονται εναργέστατα με τους σχετικούς όρους και
ορισμούς που η ψυχολογία του βάθους έχει δώσει, όπως και οι θεωρίες της
προσωπικότητας.

Πέραν του πνευματικού αγώνα κατά των παθών, η θεματολογία της
Κλίμακας περιλαμβάνει τη σύνδεσή τους με ψυχοφθόρα και επιβλαβλή
συναισθήματα στα οποία και αναγνωρίζονται. Κάθε λόγος είναι ένα
αντίδοτο σε κάποιο πάθος ή σε κάποιο σύμπτωμά του. Η άγνοια του θεού,
η εγκατάλειψη του αγαθού και η φιλαυτία η οποία στην γλώσσα της
ψυχολογίας είναι ένας δευτερογενής ναρκισσισμός που ξεπερνάει το
ένστικτο της αυτοσυντήρησης και θέλει να καταβροχθίσει τα πάντα, είναι
η αιτία που οδηγεί στα πάθη και η ρίζα που τρέφει το δένδρο αμαρτίας. Τι
είναι όμως αυτό που τελικά εκφυλίζει τις φυσιολογικές προθέσεις-
κάνοντας τον άνθρωπο να ταυτίζει τη χαρά με την ηδονή και κατευθύνει
10
στην ανάπτυξη των παθών, σε παρα φύσιν ροπές και σε εμπλοκή των
πραγμάτων; Ο Ιωάννης εντοπίζει την αρχή αυτής της εκτροπής στην
υπερηφάνεια, αυτή αποτελεί τη φυσική υγρασία που ευνοεί την βλάστηση
της εμπαθούς ζωής. Στην κλίμακα του Ιωάννη η υπερηφάνεια
χαρακτηρίζεται ως «ακέφαλος» πλάνη, διότι δεν προέρχεται ούτε
11
τροφοδοτείται από άλλο πάθος, τουναντίον είναι η γενεσιουργός αιτία των
παθών. Νοείται ως δαιμονικό πνεύμα (δαίμων της υπερηφανείας) το οποίο

10 Εννοείται ως ηδονισμός, δηλαδή πανευχαρίστηση χωρίς όρια και λογική.
11 Βλ. Ιωάννου του Σιναϊτου, Κλίμαξ, Λόγος Περί υπερηφανείας ΚΒ΄,28, έκδοση δεκάτη
πρώτη, Ιερά Μονή Παρακλήτου Ωρωπός Αττικής, 2009.

9