Page 9 - tsiolakidis_klimaka

Ενότητα 2
η

Οι ανθρωπολογικές προϋποθέσεις και συνισταμένες της
Κλίμακας

2.1 Οντολογική βάση και γνωσιολογία της θεραπευτικής

ποιμαντικής της κλίμακας

Η θεραπευτική ποιμαντική του Ιωάννη Σιναϊτη δομείται καταφανώς
στην αρχή ότι ο άνθρωπος έχει το είναι δεδανεισμένο και ότι εναπόκειται

στο αυτεξούσιο του ανθρώπου η επιστροφή στο κατά φύσιν της υπάρξεως,
που οδηγεί το κατ’εικόνα δυνητικά στο καθ’ομοίωσιν και στη σωτηρία
παρά τις όποιες φθοροποιές συνέπειες της πτώσης. «Οι αρετές, ως έξεις,
ικανότητες και επιτηδειότητες της ψυχής, εξαρτώνται απολύτως από τις
αλλοιώσεις που συμβαίνουν στην ανθρώπινη ύπαρξη. Μια και δεν
υφίσταται η διαρχία καλού και κακού –αφού όλα εναι αγαθά- τόσο οι
αρνητικές αλλοιώσεις όσο και οι κακίες μπορούν να μεταμορφωθούν σε
θετικές αλλοιώσεις και σε αρετές, με αυτεξούσια άσκηση, πάντοτε στο
περιρρέον κλίμα των αγιοπνευματικών ενεργειών. Αυτονόητα, μπορεί να
8
συμβεί και το αντίστροφο, μακριά από το παραπάνω κλίμα» . Γνώστης ο
άγιος Ιωάννης Σιναΐτης των άνω προϋποθέσεων και των τρόπων
εκδήλωσης της ανθρώπινης συμπεριφοράς (άλλοτε φυσιολογικά και
άλλοτε παθολογικά), εκκινά την συγγραφή της Κλίμακος με τη δεδομένη
αρχή ότι απευθύνεται σε υπηρέτες του Θεού, εντοπίζοντας σε αυτούς
τέσσερις μορφές υπαρξιακής στάσης που αντιστοιχούν σε ισάριθμες
κατηγορίες ανθρώπων. Μιλώντας για τις προϋποθέσεις που καθιστούν
9
γόνιμη την είσοδο στη μοναχική ζωή και τις δυσκολίες προσαρμογής που
αυτές συνεπάγονται, αναφέρεται στους σχετικούς με κάθε μια από τις

8 Βλ. ΝΙΚΟΥ ΑΘ. ΜΑΤΣΟΥΚΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ, Αρχαίας Ελληνικής-
Βυζαντινής-Δυτικοευρωπαϊκής Με σύντομη εισαγωγή στη φιλοσοφία, εκδόσεις Π.
ΠΟΥΡΝΑΡΑ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009, σ.541.
9 Λόγος Πρώτος Περί Αποταγής,«Το ‘’από Θεού άρχεσθαι’’ είναι ορθόν και πρέπον, εφ όσον
απευθύνομαι προς υπηρέτας του Θεού. Αυτού λοιπόν του αγαθού και υπεραγάθου και
παναγάθου Θεού και βασιλέως μας, ο οποίος ετίμησε όλα τα λογικά όντα που εδημιούργησε
με το δώρο του αυτεξουσίου, άλλοι είναι φίλοι Του και άλλοι γνήσιοι δούλοι Του. Άλλοι
είναι αχρείοι δούλοι Του και άλλοι τελείως αποξενωμένοι απ Αυτόν. Υπάρχουν τέλος και
αυτοί που είναι εχθροί Του, καίτοι είναι αδύνατοι και ανίσχυροι.» Κλίμαξ, έκδοση δεκάτη
πρώτη, Ιερά Μονή Παρακλήτου Ωρωπός Αττικής, 2009 σ.37.

8