Page 8 - mantzaridis_polemos

18
ἄλλο συνώνυμό του . Τὸ νόμιμο δὲν εἶναι ὁπωσδήποτε καὶ
χριστιανικό. Τέλος ὁ δέκατος τρίτος Κανόνας τοῦ Μ. Βασιλείου λέει

ὅτι οἱ φόνοι ποὺ γίνονται στοὺς πολέμους δὲν καταλογίζονται ὡς

φόνοι. Ταυτόχρονα ὅμως σὲ ὅσους φονεύουν στὸν πόλεμο ἐπιβάλλει

τριετὴ ἀποχὴ ἀπὸ τὴν θεία Κοινωνία .
19

Σὲ ὁλόκληρη τὴν ἱστορία τοῦ Βυζαντίου, ἀλλὰ καὶ ἀργότερα

στὴν ἱστορία τοῦ νεώτερου Ἑλληνισμοῦ, οἱ πόλεμοι δὲν εἶχαν μόνο

πολιτικὸ ἀλλὰ καὶ θρησκευτικὸ χαρακτήρα. Αὐτὸ συνέβαινε, γιατὶ

συνήθως οἱ ἐχθροὶ τοῦ κράτους ἦταν καὶ ἐχθροὶ τῆς Ἐκκλησίας.

Ἔτσι καὶ ἡ ὑπεράσπιση τοῦ κράτους συνέβαινε νὰ συμπίπτει μὲ τὴν

ὑπεράσπιση τῆς Ἐκκλησίας. Ἐδῶ μάλιστα πρέπει νὰ σημειωθεῖ καὶ

ἡ ἰδιάζουσα ἀντίληψη τῶν Βυζαντινῶν γιὰ τὸν χαρακτήρα τῆς

αὐτοκρατορίας ὡς θεοφρούρητης πολιτείας. Ἡ ἀντίληψη αὐτὴ

προσέδωσε στὸ κράτος ἱερὸ χαρακτήρα καὶ στοὺς ἀγῶνες ποὺ

γίνονταν γιὰ τὴν ὑπεράσπισή του θρησκευτικὸ νόημα. Στὴν

προοπτικὴ αὐτὴν κατανοοῦνται καὶ οἱ ὕμνοι τῆς Ἐκκλησίας ποὺ

ψάλλονται ὣς σήμερα γιὰ τὶς νίκες τῶν βασιλέων καὶ τὴν

προστασία τῆς χριστεπώνυμης πολιτείας ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς της .
20

18 . Βλ. Μητροπ. Ἡλιουπόλεως Γενναδίου, Πόλεμοι, κοινωνία, Χριστιανισμὸς καὶ ὁ
μεταπολεμικὸς κόσμος τῆς εἰρήνης, Ἰσταμποὺλ 1945, σ. 121.
19 . «Τοὺς ἐν πολέμοις φόνους οἱ Πατέρες ἡμῶν ἐν τοῖς φόνοις οὐκ ἐλογίσαντο, ἐμοὶ
δοκεῖ, συγγνώμην διδόντες τοῖς ὑπὲρ σωφροσύνης καὶ εὐσεβείας ἀμυνομένοις. Τάχα δὲ
καλῶς ἔχει συμβουλεύειν, ὡς τὰς χεῖρας μὴ καθαρούς, τριῶν ἐτῶν τῆς κοινωνίας μόνης
ἀπέχεσθαι». Μ. Βασιλείου, Κανὼν 13. Πρβλ. καὶ Β. Ἀντωνιάδου, Ἐγχειρίδιον κατὰ Χριστὸν
Ἠθικῆς, τόμ. Β΄, Κωνσταντινούπολις 1927, σ. 137-8.
20 . Βλ. π.χ. Ἀπολυτίκιον καὶ Κοντάκιον τῆς ἑορτῆς τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ,
στὸ Μηναῖον, 14 Σεπτεμβρίου.

7