Page 7 - mantzaridis_polemos

16
τους θητεία μαζὶ μὲ τοὺς ἐθνικούς . Τέλος εἶναι γνωστὸ ὅτι ἤδη ἀπὸ
τὶς ἀρχὲς τοῦ τέταρτου αἰώνα ἔχουμε στρατιωτικοὺς ἁγίους καὶ ὅτι

στὸν στρατὸ τοῦ Μ. Κωνσταντίνου ὑπῆρχαν πολλοὶ Χριστιανοί.

Παρὰ τὴν προσέγγισή της ὅμως μὲ τὴν πολιτεία, ἡ Ἐκκλησία δὲν

ἄφησε νὰ παραμεριστεῖ ἐντελῶς ἡ οὐσιαστικὴ ἀντίθεσή της πρὸς

τὸν πόλεμο καὶ τὴν συμμετοχὴ τῶν μελῶν της σὲ αὐτόν. Ἡ ἀντίθεση

αὐτὴ ἐκφράζεται καὶ μὲ τὴν μὴ συμμετοχὴ τῶν κληρικῶν της στὸν

πόλεμο. Ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρὰ ἡ εὐλογία τῶν πιστῶν ποὺ

στρατεύονται καὶ μετέχουν στὸν πόλεμο γίνεται κατανοητὴ ἀπὸ τὴν

θέση στὴν ὁποία βρίσκεται ὡς μητέρα μπροστὰ σὲ κάποιο μεγάλο

κακὸ ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ ἀποτρέψει. Εἶναι μάλιστα χαρακτηριστικὸ

ὅτι ἡ ἀναγνώριση τῆς στρατιωτικῆς ἀρετῆς καὶ τοῦ πολεμικοῦ

ἡρωισμοῦ δὲν ἐμπόδιζε τὴν Ἐκκλησία νὰ ἐπισημαίνει παράλληλα

καὶ τὴν οὐσιαστικὴ ἀντίθεσή της πρὸς ὁποιαδήποτε πράξη βίας. Ὁ

Μ. Ἀθανάσιος γράφει σχετικὰ τὰ ἑξῆς: «Φονεύειν οὐκ ἔξεστιν, ἀλλ'

ἐν πολέμοις ἀναιρεῖν τοὺς ἀντιπάλους καὶ ἔννομον καὶ ἐπαίνου

ἄξιον. Ὥστε τὸ αὐτὸ κατά τι μὲν καὶ κατὰ καιρὸν οὐκ ἔξεστι, κατά τι

δὲ καὶ εὐκαίρως ἀφίεται καὶ συγκεχώρηται» . Ὅπως εὔστοχα
17
παρατηρήθηκε, ὁ Μ. Ἀθανάσιος δὲν διατυπώνει ἐδῶ τὴν θέση τῆς

Ἐκκλησίας γιὰ τοὺς φόνους ποὺ γίνονται στοὺς πολέμους, ἀλλὰ τὴν

γνώμη τῆς πολιτείας καὶ τῶν πολιτῶν. Γι’ αὐτὸ ἄλλωστε

χρησιμοποιεῖ τὸν ὅρο «ἔννομον» καὶ ὄχι τὸν ὅρο «χριστιανικὸν» ἢ

16 . Βλ. Τερτυλλιανοῦ, Ἀπολογητικὸς 42, PL 1,556.
17 . Μ. Ἀθανασίου, Ἐπιστολὴ πρὸς Ἀμούν, PG 26,1173B.

6