Page 5 - zaimis-areios

της εκκλησιαστικής παράδοσης και έμμεση βλασφημία κατά του Αγίου Πνεύματος, συνεπάγεται
6
δε την εκκοπή του από την Εκκλησία και την απώλεια της εν Χριστώ σωτηρίας .

Τι προηγείται όμως μέχρι να φτάσουμε στο χρόνο δράσης του Αρείου; Η κατά τόπους εκκλησίες

γνώρισαν και άλλες αιρετικές δοξασίες που έπλητταν την παράδοση που είχε διαμορφωθεί κατά
τους αποστολικούς και μεταποστολικούς χρόνους; Κατά την περίοδο αυτή που χρονικά θα

ο
ο
μπορούσαμε να την τοποθετήσουμε κυρίως στον 2 με 3 αιώνα, έκαναν την εμφάνιση τους
διάφορα αιρετικά σχήματα που έπλητταν την συναϊδιότητα και τη φυσική θεότητα των τριών
προσώπων της αγίας Τριάδας. Παρουσιάστηκαν σαφείς τάσεις τόσο της αντιγνωστικής

γραμματείας να προβάλη την υπεροχή του Πατρός έναντι του Υιού ή την υποταγή του Υιού
στον Πατέρα ( subordianismus ), όσο και της αιρετικής άρνησης της φυσικής θεότητας του Υιού

και Λόγου του Θεού (δυναμικός μοναρχιασνισμός ή υιοθετισμός) ή της υποστατικής διάκρισης
7
του στην αγία Τριάδα (τροπικός μοναρχιανισμός η σαβελλιανισμός) .

Η Εκκλησία με την εφαρμογή του κριτηρίου της εμπειρικής βιώσεως του περιεχομένου της

αποστολικής παράδοσης διέκρινε χωρίς δυσχέρειες την ετεροδοξία και ενεργοποιούσε υπό
εξαιρετικά επαχθείς συνθήκες ολόκληρο το εκκλησιαστικό σώμα για την εξουδετέρωση της

αιρετικής απειλής. Η επιτυχία της Εκκλησίας των κατακομβών εναντίον όλων των τάσεων

αλλοιώσεως η νόθευσης της αποστολικής παράδοσης ( γνωστικισμός, μοντανισμός,
μανιχαϊσμός, μοναρχιανισμός κ.α) επιβεβαιώθηκε όχι μόνο από τη νηφαλιότητα καταγραφής της
8
πίστης της στα σύντομα βαπτιστήρια σύμβολα .

Η ανωτέρω διαπίστωση μπορεί να κατανοηθεί καλύτερα αν γίνει συγκριτική αξιολόγηση προς

ο
τις διαστάσεις της αίρεσης του Αρειανισμού κατά τον 4 αιώνα. Ανάλογες προς τις αιρετικές
ο
αντιλήψεις του Αρείου είχαν διατυπωθεί ήδη κατά τον 3 αιώνα από τους επισκόπους των δύο
σηαμτνικότερων τοπικών εκκλησιών της ανατολής, δηλαδή των επισκόπων Αλεξανδρείας

6 Κατά τον J.W.C. Wand: «Η αίρεση είναι κακή – εσφαλμένη θεολογία. Δεν είναι όμως αναγκαστικά και κακή
θρησκεία. Θρησκεία και θεολογία δεν ταυτίζονται. Θρησκεία είναι η πίστη μας στον Θεό και η προσπάθεια μας να
βιώσουμε αυτή την πίστη μας. Θεολογία είναι η προσπάθεια να δώσουμε μια λογική ερμηνεία της πίστης μας»,
στο The Four Great Heresis, London 1967, σ. 13.
7 Για τις αιρέσεις του Δυναμικού και του Τροπικού Μοναρχιανισμού βλ. Ανδρ. Θεοδώρου, Ιστορία των Δογμάτων,
τ. Α’, Μέρος Δεύτερον: Η ιστορία του δόγματος από της εποχής των Απολογητών μέχρι του 318 μ.χ., εκδ.
Πανεπιστημίου Αθηνών, Εν Αθήναις 1978, σ.σ. 411 – 430.
8 Βλ. Ιω. Φειδά, Εκκλησιαστική Ιστορία, τ. Α’. Απ’ αρχής μέχρι την Εικονομαχία, Εν Αθήναις 2002, σ.σ. 376 – 377.
4